در آیات فوق خواندیم: کافران در آستانه مرگ تقاضا مى کنند آنها را بازگردانند تا «آنچه را ترک گفته اند» با عمل صالح جبران کنند.
بعضى معتقدند: «فِیْما تَرَکْت» اشاره به اموالى است که از آنها به یادگار مى ماند که در تعبیرات معمولى نیز از آن به «ترکه میت» تعبیر مى شود.
حدیثى که از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است شاهدى است بر این معنى، آنجا که فرمود: مَنْ مَنَعَ قِیرَاطاً مِنَ الزَّکَاةِ فَلَیْسَ بِمُؤْمِن وَ لا مُسْلِم وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّی أَعْمَلُ صالِحاً فِیما تَرَکْتُ:
«کسى که قیراطى از زکات را ندهد نه مؤمن است و نه مسلمان و سخن خداوند «رب ارجعون...» نیز همین را مى گوید».(1)
در حالى که بعضى دیگر معنى وسیع ترى براى آن قائلند و «ما ترکت» را اشاره به تمام اعمال صالحى که ترک گفته، مى دانند، یعنى: خداوندا! مرا باز گردان تا اعمال صالحى را که ترک کرده ام، جبران کنم، و حدیثى که در بالا نقل کردیم چنانچه از قبیل بیان مصداق روشن باشد، منافاتى با این تفسیر وسیع و جامع ندارد.
و با توجه به این که این گونه افراد از تمام فرصت هائى که از دست داده اند، پشیمان مى شوند و میل دارند همه را جبران کنند، تفسیر دوم صحیح تر به نظر مى رسد.
ضمناً، تعبیر به «لَعَلَّ» در جمله: لَعَلِّی أَعْمَلُ صالِحاً: «شاید عمل صالحى انجام دهم» ممکن است اشاره به این باشد که: این افراد آلوده و منحرف، از وضع آینده خود نیز اطمینان کامل ندارند، و کم و بیش مى دانند این ندامت و پشیمانى معلول شرائط خاصى است که در آستانه مرگ براى آنها پیدا شده است، و اى بسا اگر باز گردند همان روش گذشته را ادامه خواهند داد، و حقیقت نیز همین است.