«مقام محمود» چنان که از لفظش پیداست، و قبلاً اشاره شد معنى وسیعى دارد که شامل هر مقامى که درخور ستایش باشد مى شود، ولى مسلماً در اینجا اشاره به مقام ممتاز و فوق العاده اى است که براى پیامبر در سایه عبادت هاى شبانه و نیایش در دل سحر، حاصل مى شده است.
معروف در میان مفسرین ـ چنان که سابقاً گفتیم ـ این است که: این مقام، همان مقام شفاعت کبراى پیامبر(صلى الله علیه وآله) است.
این تفسیر در روایات متعددى نیز وارد شده است:
در تفسیر «عیاشى» از امام باقر(علیه السلام) یا امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم که: در تفسیر جمله «عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً» فرمود: «هِىَ الْشَّفاعَةُ».
بعضى از مفسران، کوشش کرده اند: از مفهوم خود آیه، این حقیقت را دریابند. آنها معتقدند:
جمله «عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ» دلیل بر این است: این مقامى است که خدا در آینده به تو خواهد داد. مقامى است، که ستایش همگان را برمى انگیزد، زیرا سودش به همگان مى رسد، (چرا که محمود در جمله بالا مطلق است و هیچ گونه قید و شرطى ندارد).
از این گذشته، حمد و ستایش در برابر یک عمل اختیارى است، و چیزى که واجد همه این صفات باشد، چیزى جز شفاعت عامه پیامبر(صلى الله علیه وآله) نیست.(1)
این احتمال نیز وجود دارد که: «مقام محمود» همان نهایت قرب به پروردگار است که یکى از آثارش، شفاعت کبرى مى باشد (دقت کنید).
گر چه مخاطب در این آیه، ظاهراً پیامبر(صلى الله علیه وآله) است، ولى از یک نظر، مى توان حکم آن را تعمیم داده گفت: همه افراد با ایمان که برنامه الهى روحانى تلاوت و نماز شب را انجام مى دهند، سهمى از مقام محمود خواهند داشت، و به میزان ایمان و عمل خود، به بارگاه قرب پروردگار، راه خواهند یافت، و به همان نسبت مى توانند شفیع و دستگیر واماندگان در راه شوند.
زیرا مى دانیم: هر مؤمنى در شعاع ایمان خود، از مقام شفاعت برخوردار خواهد بود، ولى مصداق اَتَمّ و اکمل این آیه، شخص پیامبر(صلى الله علیه وآله) است.