پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 

شرط تبدیل به احسن در هنگام وقف [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : دو باب منزل در منطقه ای قدیمی و رو به خرابی بر مجموعه ای به صورت رسمی وقف شده که از جمله شروط در آن وقف نامه تبدیل به احسن را محفوظ دانسته که در صورت صلاح دید متولی، مکان دیگری با نام همان واقف و همان شرایط وقف تهیه گردد، حال نظر مبارک آن مرجع بزرگوار را در این زمینه خواهانیم.
پاسخ : شرط تبدیل به احسن درست نیست و موقوفه را تنها زمانی می توان فروخت و تبدیل به احسن کرد که از انتفاع افتاده باشد یا بسیار کم بهره شده باشد.

تبديل اجناس موقوفه [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : تبدیل اجناس موقوفه به جهت یک دست نبودن یا در آینده مورد استفاده نمی باشد آیا جایز است؟
پاسخ : در صورتى كه قابل استفاده نباشد، و يا ادامه استفاده از آن سبب شود كه در آينده نزديك قابل استفاده نباشد، و يا بر اثر يك دست نبودن منظره ناخوشايندى داشته باشد، تبديل آن به اجناس مشابه مورد نياز جايز است.

خرید و فروش قبرهاى موقوفه [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : خرید و فروش قبر هایی که موقوفه هستند چه حکمی دارد؟
پاسخ : فروش قبر در قبرستان‌هاى موقوفه جايز نيست، امّا متولّى قبرستان مى‌تواند مبلغ مختصرى بابت هزينه‌هاى نگهدارى و خدماتى كه در قبرستان به زوّار قبور ارائه مى‌كند از اولياى ميّت بگيرد. و در صورتى كه زمين آنجا وقف قبرستان نشده باشد، بلكه وقف بر امامزاده باشد، گرفتن وجه به نفع امامزاده مانعى ندارد و در هر حال انصاف را بايد رعايت كرد.

اولویت خرید جنس مشابه در صورت جواز فروش موقوفه [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : در مواردى که شرعاً مجاز به فروش اشیاى وقف شده یا تملیک شده هستیم، آیا مى توانیم با پول آن چیز دیگرى که مورد احتیاج مسجد است خریدارى کنیم یا بایستى صرف خرید همان شىء و مشابه آن بشود؟
پاسخ : خرید مشابه در صورت نیاز مقدم است.

تبدیل وسائل غیر قابل استفاده موقوفه به قابل استفاده [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : اشیایى مانند ظروف قدیمى که فعلا استعمال آن معمول نیست وقف مسجد شده است، آیا مى توان این گونه ظروف را به جهت این که فعلا استعمال آن مرسوم نیست فروخت و با پول آن مشابه آن ظروف یا اشیاى دیگرى جهت مسجد خریدارى کرد؟
پاسخ : اگر فعلا قابل استفاده نیست، مى توان آن را تبدیل به ظروف مشابه کرد و اگر مسجد به ظروف نیاز ندارد در سایر حوایج مسجد مصرف گردد.

تعویض فرش های وقفی [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : فرش هایى جهت مسجد خریدارى یا وقف شده و فعلا قابل استفاده هست ولى چون این فرشها با هم هماهنگ نیست و هرکدام شکل خاصّى دارد، آیا مى توان این گونه فرشها را فروخت و به جاى آنها فرشهاى هماهنگ و یکنواخت و زیباتر خریدارى کرد؟
پاسخ : در صورتى كه قابل استفاده نباشد، و يا ادامه استفاده از آن سبب شود كه در آينده نزديك قابل استفاده نباشد، و يا بر اثر يك دست نبودن منظره ناخوشايندى داشته باشد، تبديل آن به اجناس مشابه مورد نياز جايز است.

تعویض زمین موقوفه با زمینی که نافع تر است [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : زمینى وقف بر اولاد ذکور است، آیا موقوفٌ علیهم مى توانند آن زمین موقوفه را با زمین دیگرى که ملکى است معاوضه نمایند چون که این زمین نافع تر و امکان استفاده و بهره بردارى از آن براى موقوفٌ علیهم بیشتر است؟
پاسخ : درفرض بالا تبدیل جایز نیست و اگر معامله کنند معامله باطل خواهد بود مگر در مواردى که موقوفه از انتفاع ساقط شود و به درد موقوفٌ علیهم نخورد و یا مایه اختلاف و نزاع شدید گردد وناچار شویم براى رفع اختلاف آن را تبدیل یا تقسیم کنیم.

فروش اجناس گران قیمت مسجد [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : فرش یا وسیله دیگرى از مسجد، که از ارزش بسیار بالایى برخوردار است، اگر مورد استفاده قرار گیرد، در مدّت بسیار کوتاهى ارزش آن به مقدار زیادى کاهش مى یابد، در صورتى که فروش آن به نفع مسجد باشد، آیا فروش آن جایز است؟
پاسخ : در فرض مسأله، فروش آن اشکالى ندارد، ولى اولویّت با اجناس مشابه است (مثلا فرش نو به جاى فرش کهنه).

تغییر در وقف با توجه به شرایط روز [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : آیا مى توان با توجّه به شرایط روز و در جهت مصالح دولت و امّت اسلامى و با ملحوظ داشتن نیّت اصلى واقف درجهت هماهنگى با سایر برنامه هاى مدوّن و جارى دولت اسلامى در کاربرد نظرات واقف تغییراتى به عمل آورد؟
پاسخ : در صورت امکان باید طبق وقف نامه عمل شود و اگرامکان ندارد به آنچه نزدیک تر به محتواى وقف نامه و نیّت واقف است عمل شود.

عدم امکان تغییر املاک وقفی بعد از تحقق وقف [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : آیا می توان املالی که وقف شده را به هر نحوی تغییر دارد؟
پاسخ : بعد از تحقّق وقف، املاك وقفى را نمى‌توان تغيير داد مگر اينكه ضرورتى ايجاب كند؛ مثلاً ملك موقوفه در آن شرايط هيچ فايده‌اى براى مصارف وقف نداشته باشد. بنابراین چنانچه در حال و آينده نياز به استفاده از آن مكان مطابق نيّت واقف نباشد (مثل آب‌انبار در زمان ما) مى‌توان براى ساير كارهاى عامّ المنفعه از آن استفاده كرد. و در صورتى كه امكان استفاده از آن مكان نباشد مى‌توانند آن را بفروشند و مكان ديگرى خريده و از آن براى كارهاى عام‌المنفعه استفاده كرد.

جبران اصل موقوفه در صورت تعویض در حال ضرورت [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : گاهی موقوفه عرصه است و گاهی عرصه و اعیان وقف است و حسب ضرورت هایی از قبیل اجرای خیابان بخشی از موقوفه که گاهی عرصه است و گاهی اعیان و گاهی عرصه و اعیان وقف است ،سوال این است که الزام مطابقت عوض و معوض در تبدیل به احسن لازم است مثلا به جای عرصه عرصه جایگزین شود و بجای اعیان اعیانی جایگزین شود یا لازم نمی باشد؟ و می تواند اعیان جایگزین عرصه نمود؟
پاسخ : باید مطابق اصل آن عوض را تهیه و وقف نمایید.

تبدیل ساختمان تعاونی روستایی به حسینیه [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : قبل از انقلاب ساختمانی از طرف تعاونی روستایی برای قالیبافی درست شده بوده بعد از انقلاب مردم آن را حسینیه کردند آیا اینگونه وقف صحیح است؟ آیا میشود منبر و قرآنهای آن را به مسجد ببریم ؟ چون دیگر از حسینیه هیچ استفاده ای نمی شود و آیا میشود آن را کتابخانه قرار داد؟
پاسخ : در صورتی که مسئولین مربوطه اجازه تبدیل بدهند مانعی ندارد و قرآنها و منبر در صورتی که در آینده نیز قابل استفاده آنجا نباشد و یا به عنوان حسینیه داده اند، به مسجد یا حسینیه دیگری بدهند.

تبدیل ساختمان وقفی برای آموزش به اداری و نماز در آن [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : ساختمانی را جهت تحصیل دانش آموزان وقف نموده اند(آموزشی) آموزش و پرورش آن را تبدیل به ساختمان اداری نموده است؛ در صورتی که این اقدام بدون جواز حاکم شرع انجام شده باشد، نماز خواندن در آن چه حکمی دارد؟
پاسخ : از قضیه شخصیه اطلاعی نداریم ولی اگر برای مسائل آموزشی وقف شده باشد جایز نیست برخلاف آن عمل کنند و در این صورت نماز در آن اشکال دارد.

تبدیل زمین وقف حسینیه به مسجد [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : آیا زمینی که وقف حسینیه است میتوان ملحق به زمین مسجد کرد ومسجد ساخت؟ که هم بعنوان مسجد وهم برای عزاداری سید الشهدا استفاده کرد، البته باحفظ حرمت مسجد ؟
پاسخ : جایز نیست.

تبدیل قبرستان به سالن اجتماعات [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : شهرداری شهری یکسری از قبرهای آن شهر را خراب کرده تا سالن اجتماعات بسازد، این کار شرعی است؟
پاسخ : از قضیه شخصیه اطلاعی نداریم ولی خراب کردن قبرها و تبدیل آن به سالن اجتماعات جایز نیست مگر این که قبرها کاملا متروکه شده باشد و قبری از علماء در بین آن نباشد و زمین قبرستان وقف عام نبوده و ساختن ساختمان موجب نبش قبر نشود.

حکم معامله اموال موقوفه [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : آیا می‌‌توان اموالی که موقوفه هستند را معامله کرد؟
پاسخ : معامله اموال موقوفه باطل است، ولى هرگاه طورى خراب شود كه نتوانند استفاده‏اى را كه براى آن وقف‌شده ببرند، مثلاً فرش مسجد طورى پاره شود كه نتوان از آن براى نماز در مسجد استفاده كرد فروش آن اشكالى ندارد، همچنين مصالح کهنه‌ای كه بعد از تعمير و نوسازى مسجد زياد مى‏آيد، ولى پس از فروختن بايد پول آن را در همان مسجد به همان مصرف برسانند و اگر ممكن نشود به مصرفى كه به مقصود واقف نزدیک‌تر است و اگر نيازى نباشد در مساجد ديگر مصرف كنند.

اطلاع از وقف بودن قسمتی از ملک بعد از فروش آن [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : بنده چندین سال پیش مغازه ای را فروخته ام بدون اینکه بدانم یک ششم آن وقف است، نزدیک به 90 سال موقوفه بوده ولی اداره اوقاف ما را در جریان نگذاشته است و در سال جاری این موضوع را اعلام نموده؛حال که خریدار مطلع شده می گوید شما در حقیقت 5 دانگ بمن فروخته اید چون یک ششم آن ملک من نشده و پول 6 دانگ از من دریافت کرده اید و من رضایت ندارم؛حال بفرمایید بنده باید چه کنم؟ (اکنون پول این مغازه بالای یک میلیارد است و قیمت زمان فروش آن با الان خیلی متفاوت است) ببخشید سوال دیگر اینکه واقف، عواید ومنافع زمینهای موقوفه را برای حوزه علمیه و مراسم روضه خوانی در نظر داشته.؛آیا پرداخت عواید این چند سال گذشته برای این یک ششم وقف شرعا بر گردن بنده است با توجه به اینکه از حکم بی خبر بوده ام؟
پاسخ : 1.-در فرض سوال خریدار حق فسخ دارد. ( خیار تبعض سفقه ) 2.-آری، پرداختن آن بر گردن فروشنده است و عدم اطلاع او از موضوع تاثیری ندارد.

اولویت نظر متولی در توسعه یا تعمیر مسجد [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : در مورد توسعه يا تعميرات مسجد حرف چه كسى مقدّم است؟
پاسخ : اگر متولّى داشته باشد حرف او مقدّم است والاّ حاكم شرع فردى را به عنوان متولّى آن محل منسوب می كند تا او رسيدگى نمايد. مهمترين امر در مساجد و حسينيه ها و امثال آن اتّحاد مردم، متولّى، واقف، هيأت امناء و امام جماعت است و تا حد امكان بايد با همكارى و گذشت جلوى ايجاد اختلاف را گرفت.

ساخت و ساز در زمینی که وصیت به وقف قسمتی از منافعش شده [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : ملکی را فردی به این صورت وصیت کرده که همه ساله مبلغی از اجاره آن ملک که مشخص کرده برای روز عاشور اگندم برای مراسم عزاداریی استفاده شود حال سوال این که آیا ورثه می توانند این ملک را بفروشند ؟ آیا می شود قسمتی از آن را برای خودشان خانه بسازند وماباقی أن راطبق وصیت عمل کنند؟
پاسخ : تغییری در وصیت مزبور نمی توان داد و باید مطابق آن عمل شود.

فروش قسمتی از زمین وقف خاص [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : زميني وقف اولاد ذكورشده درصورت نيازشديد اولاد، ميتوان قسمتي از آنرا فروخت؟
پاسخ : در صورت نیاز شدید مانعی ندارد.

فروش زمین زراعی که بخشی از منافعش وقفی می باشد [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : زمینی به اینجانب بخشیده شده مشروط بر اینکه در این زمین زراعت کرده و بعد از برداشت محصول، دستمزد کارگر و مخارج آن را کسر کنم و بقیه محصول را نصف برای خود و نصف به نیت حضرت ابوالفضل (علیه السلام) به حسینیه بدهم؛ سوال این است که با این شرایط آیا می توان این زمین را فروخت؟
پاسخ : با توجه به این که نصف آن حکم وقف را دارد نمی توانید آن نصف را بفروشید.

تغییر موقوفه بلا استفاده با عدم رضایت واقف [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : در روستایی، شخصی زمینی را چند سال پیش وقف حسینیه نموده ولی نیاز به حسینیه نداشته اند اهالی، زمین مزبور را خانه عالم ساخته اند واقف خبردار شده می گوید کارتان شرعاً صحیح نیست آیا شرعاً این کار اشکال دارد یا نه؟
پاسخ : چنانچه صیغه وقف برای حسینیه خوانده شده و یا بدون خواندن صیغه در آن،عزاداری کرده اند تغییر مورد وقف جایز نیست، البته اگر برای حسینیه مورد نیاز نیست می توانند آن را اجاره دهند و اجاره را برای عزاداری هزینه کنند.

تملک قسمتی از زمین وقفی از سوی شهرداری به عنوان حق الزحمه [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : قطعه زمینی وجود دارد که ظاهرا وقف اولاد می باشد، متولیان این زمین به کمک شهرداری این زمین ها را تقسیم بندی کرده اند، حال شهرداری با رضایت متولیان سهم خود را به عنوان حق الزحمه زمین برداشته و به فروش گذاشته،آیا خرید این نوع زمین اشکالی ندارد؟
پاسخ : در فرض سؤال اشکال ندارد.

ساختن مسجد در زمينى كه وقف‏ عزادارى است [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : آيا در زمينى كه وقف‏ عزادارى سيّد الشّهداء (عليه السلام) شده است مى‏توان مسجدى احداث كرد؟
پاسخ : اگر ممكن است از متولّى و در صورت نبودن متولّى، از حاكم شرع زمين را براى ساختن مسجد اجاره كنند و عدّه اى از معتمدين محل پاى اين سند را امضا نمايند كه فراموش نشود و هر ساله مال الاجاره آن را صرف مجالس عزادارى سيّد الشّهداء (عليه السلام) بنمايند و مدّت اجاره نيز مشخص و محدود باشد كه بعد از پايان مدّت، مجدداً اجاره كنند.

احداث دارالقرآن در زمین اهدایی برای حسینیه [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : زمینى را براى ساخت حسینیّه اهدا نمودند ولى به جهت وجود حسینیّه در آن محل نیاز به ساخت حسینیّه نیست آیا مى شود در آن زمین دارالقرآن احداث کرد؟
پاسخ : در صورتی که وقف برای حسینیه شده است نمی توان دارالقرآن احداث نمود ولی اگر وقف انجام نشده و اهداء کننده زمین در حال بررسی به این نتیجه رسیده که نیازی به حسینیه وجود ندارد می تواند آن محل را جهت احداث دارالقرآن اهداء نماید.

خواندن صیغه وقف هنگام تبدیل به احسن کردن موقوفه [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : آیا در تبدیل به احسن نمودن اموال موقوفه زمانی که مال جدید را جایگزین مال موقوفه قبلی می کنیم آیا اراده ای از جانب واقف و یا از سوی متولی به جهت وقف نمودن مال جدید لازم می باشد یا خیر ؟
پاسخ : احتیاط واجب آن است که صیغه وقف بر آن بخوانند.

تبدیل قسمتی از شبستان مسجد به حیاط یا برعکس [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : زمينى وقف‏ مسجد شده، و طبق معمول قسمتى از آن تبديل به حياط، توالت و آبدارخانه، و قسمتى ديگر تبديل به مسجد شده است، ولى به علّت تجديد بنا مقدارى از شبستان مسجد جزء حياط شده يا بالعكس، آيا اشكال دارد؟
پاسخ : در صورتى كه اين كار به نفع مسجد و نمازگزاران بوده باشد اشكالى ندارد.

تغییر شکل قبرستان موقوفه مخروبه برای زیبا سازی شهر [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : قبرستان قدیمى که سالهاست هیچ میّتى در آن دفن نگردیده، مدفن عدّه زیادى از بزرگان مى باشد و از سوى دیگر با توجّه به مخروبه بودن آن، محلّ مناسبى براى گرد آمدن افراد خلافکارگردیده است. با توجّه به لزوم زیباسازى شهر با تبدیل این منطقه به فضاى سبز و یا مرکز فرهنگى عام المنفعه، به گونه اى که به هیچ یک از قبور مؤمنین در این قبرستان بى احترامى نشود در این رابطه نظر مبارک را ابلاغ فرمایید
پاسخ : در فرض مسأله هرگاه شرایطى که در بالا نوشته اید، دقیقاً و بدون کم و زیاد عمل شود، تغییر وضع قبرستان به شکلى که نوشته اید، مانعى ندارد.
تعداد صفحات : 2