تفاوت مستحب با احتیاط مستحب [متفرقه تقلید]

پرسش : فرق مستحب و احتیاط مستحب در چیست؟ آیا عمل به احتیاط مستحب مانند عمل به مستحب ثواب دارد؟

پاسخ : هردو ثواب دارد ومستحب دلیل کافی دارد ولی احتیاط مستحب دلیل کافی ندارد.

ترک تکلیف به دلیل عدم اطلاع از علائم بلوغ [متفرقه تقلید]

پرسش : این جانب اکنون 21 سال سن دارم بنده قبل از رسیدن به سن تکلیف فکر می کردم که که فقط رسیدن سن به 15 سال قمری شرط مکلف شدن است اما بعد از رسیدن به سن تکلیف فهمیدم که علاوه بر آن دو شرط دیگر هم دارد .در آن زمان که سنم هنوز به 15 سال قمری نرسیده بود یک بار عمویم به من گفت که فقط سن شرط تکلیف نیست من در فکر بودم و از پدرم پرسیدم پدرم هم به من گفت نه همان سن شرط است و من دیگر به همان اکتفا کردم حال می خواستم بدانم که تکلیف روزه های اینجانب که در آن دوران نگرفته ام چگونه می شود آیا کفاره هم دارد یا خیر اگر بله چگونه باید ادا کنم در ضمن من اگر الان با این معلومات بودم حتما می رفتم و از اهلش سوال می کردم و دقیقا الان یادم نیست که آن موقع این فکر که باید از یک روحانی سوال کنم در ذهنم بوده است یا خیر؟

پاسخ : در صورتي كه يقين داريد، بعضي ديگر از علامات بلوغ قبل از سن 15 سالگي حاصل شده و نماز و روزه را تا آن سن بجا نياورده ايد، بايد قضا كنيد اما كفاره ندارد.

استخراج حکم فقهی از نهج البلاغه [متفرقه تقلید]

پرسش : آیا میشود از نهج البلاغه حکم فقهی استخراج کرد؟

پاسخ :

بزرگان فقها به آن استناد می کنند.

دائم البقا بودن فقه [متفرقه تقلید]

پرسش : احکام فقه اسلامی دائم البقا است که به‌مرورزمان ظهور پیداکرده باشد؟

پاسخ : احکام فقه اسلامی دائم البقا است جز در مواردی که احکام نفی میشود.

تغییر احکام صریح قرآن توسط مجتهد [متفرقه تقلید]

پرسش : آیا می‌توان در مورد مسائلی که در متن صریح قرآن آمده نظر داد؟ و آیا یک مجتهد می‌تواند با توجه به اجتهاد خود نظر دهد که این آیه به فرض در زمان کنونی با زمان پیامبر (ص) فرق می‌کند و نظر جدیدی بدهد؟ مثلاً در مورد مقدار دیه زن و مرد که در متن صریح قرآن آمده است با توجه به شرایط کنونی مقدار آن را تغییر داد؟

پاسخ : آنچه در آیات قرآن با صراحت آمده بههیچوجه قابلتغییر نیست.

پاسخگو بودن فقه نسبت به تمام اعصار [متفرقه تقلید]

پرسش : با پیشرفت علم، ممکن است مسائلى پیش آید که در قرآن و دیگر منابع اسلامى ذکرى از آن به میان نیامده باشد و کمک گرفتن از عقل به‌تنهایی، با توجّه به این‌که اشتباهات بسیارى دارد، کافى نباشد. با توجّه به این مطلب، آیا مراجع محترم می‌توانند پاسخگوى تمام مسائل شرعى نسل آینده باشند؟

پاسخ : در اسلام یک سلسله قواعد کلی وجود دارد که پاسخگوى همه مشکلات در تمام اعصار است؛ و به همین جهت هر سؤالى از ما در مورد مسائل جدید بشود به کمک آنها به حمدالله پاسخگو هستیم و هیچ بنبستی وجود ندارد.

زمان شروع مرجعیت [متفرقه تقلید]

پرسش : مرجعیت در اسلام از چه زمانی شروع‌شده است؟

پاسخ : مرجعیت بهعنوان نیابت خاصه یا اجازه خصوصی از طرف پیامبر (ص) یا امام (ع) از زمان خود پیامبر (ص) و ائمه (ع) شروعشده است و بهعنوان نیابت عامه (اجازه عمومی) از زمان غیبت امام زمان (عج) شروعشده است.

عدم اسقاط ادله فقهی در زمان حضور امام [متفرقه تقلید]

پرسش : در زمان حضور امام کدام ادله فقهی ساقط می‌شود؟

پاسخ : هیچکدام از ادله فقهی ساقط نمیشود.

اقسام دستورهای عملی اسلام [متفرقه تقلید]

پرسش : لطفاً بفرمایید احکام به چه چیزهایی گفته می‌شود؟

پاسخ : دستورهاى عملى اسلام که وظیفه انسانها را، نسبت به کارهایى که باید انجام دهند و یا از آن دورى جویند مشخص میکند، احکام نام دارد. هر کارى که انسان انجام میدهد، در اسلام داراى حکم خاصی است، احکامى که تکلیف ما را نسبت به کارها مشخص میکند پنج قسم است: 1. واجب کارى است که انجام آن لازم میباشد و ترک آن عذاب دارد مانند نماز، روزه و... 2. حرام کارى است که ترک آن لازم و انجامش عذاب دارد مانند دروغ، ظلم و... . 3. مستحب به کارى گویند که انجامش نیکوست و ثواب دارد ولى ترک آن عذاب ندارد مانند سلام کردن و صدقه دادن. 4. مکروه کارى است که ترک آن نیکو میباشد و ثواب دارد ولى انجامش عذاب ندارد مانند فوت کردن به غذا و خوردن غذاى داغ. 5. مباح به کارى گویند که انجام و ترک آن مساوى است، نه عذابى دارد و نه ثوابى مانند راه رفتن و نشستن.

منبع مسائل موجود در رساله مراجع [متفرقه تقلید]

پرسش : آیا تمام مسائلى که در رساله مراجع تقلید وجود دارد، برگرفته‌شده از احادیث و آیات قرآنى است؟ یا این‌که می‌توان بعضى از مسائل را با دلیل عقلى بیان کرد؟

پاسخ : معمولاً تمام مسائل مزبور، از قرآن و اخبار اسلامى گرفتهشده است ولى دلیل عقلى نیز یکى از ادلّه چهارگانه فقهى است.

تکلیف در مورد مسائل مستحدثه که در قرآن و احادیث ذکر نشده [متفرقه تقلید]

پرسش : در مورد مسائل مستحدثه که نه در قرآن ذکر شده و نه در احادیث یا حتی اجماع، اصل اولی باید بر اساس برائت باشد یا اجتهاد؟

پاسخ : تقریبا همه مسائل مستحدثه ریشه هایی در قواعد کلیه فقهی دارد و نمی توان اصل برائت را در آنها اجرا کرد و باید بر طبق آن اصول در آن فتوا داد برای اطلاع بیشتر به کتاب ربا و بانکداری اسلامی مراجعه کنید.

حکم اعمالی که بر اثر اشتباه در تشخیص اعلم در رجوع به مسائل احتیاطی انجام شده [متفرقه تقلید]

پرسش : اگر در یکی از احکامی که احتیاط واجب هست به مرجع اعلم بعدی رجوع کنیم و پس مدتی متوجه بشویم که در تشخیص اعلمیت آن مرجع اشتباه کردیم یا در اعلم بودن او به تردید بیفتیم حکم عملی که طبق فتوای او انجام داده ایم چیست؟

پاسخ : در فرض سؤال چنانچه با تحقیق ایشان را انتخاب نموده باشد اعمالی که مطابق نظر ایشان بوده است صحیح است.

معرفی کتاب برای یادگیری بهتر ابواب فقهی [متفرقه تقلید]

پرسش : فردی رساله معظم له را درخانه دارد و طبق آن عمل می کند، اگر بخواهد ابواب فقهی بیشتری یاد بگیرد،کدام یک ازاین دو کتاب کامل تروجامع تراست که بخرد؟ ترجمه عروة الوثقی یا ترجمه تحریرالوسیله امام ره ،با اینکه عروة فروعاتش زیاد است ولی تحریرابوابش بیشتراست، لطفانظرمعظم له را بیان کنید.

پاسخ : بهتر است از استفتائات جدید چهار جلدی ما استفاده کنید.

ساقط کردن حکم استحبابی به وسیله حکم عقل [متفرقه تقلید]

پرسش : آیا حکم عقل می تواند یک حکم استحبابی راساقط و یا مرجوح کند یا اینکه باید متعبد بود هرچند عقل نپذیرد مثلا در عقیقه مستحب باشد ران و پای گوسفند را به ماما دهند درحالیکه درزمان فعلی اولویت با فقراءاست نه پزشکان که نوعا غنی هستند؟

پاسخ : در مسائل واجب چیزی بر خلاف حکم عقل نمی تواند باشد ولی در مسائل مستحبی مانند حکم عقیقه هر گونه عملی می توان کرد (به مستحب عمل کند).

محل اجرا قاعده قرعه [متفرقه تقلید]

پرسش : قاعده قرعه در کدام شبهات موضوعی اجرا می‌شود؟ (مثلاً در جایی که یکی از آب‌وخاک غصبی است و نمی‌داند کدام‌یک است، می‌فرمایید از هر دو اجتناب کند و در جایی که یقین دارد از بین ده مرغ یکی از آن‌ها ذبح شرعی نشده است، می‌فرمایید قرعه بزنند)

پاسخ : در مواردی که هیچ راه شرعی دیگری برای حل مشکل نباشد (اعم از قاعده احتیاط و برائت و...) جای استفاده از قرعه است شرح بیشتر را در کتاب قواعد فقهیه ذیل بحث قاعده قرعه آورده ایم.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی