مؤونه محسوب نشدن دخانیات تهیه‌شده [منافع کسب و کار ]

پرسش : آیا آنچه صرف خرید انواع دخانیات می‌گردد جزو مؤونه حساب می‌گردد؟

پاسخ : جزو مؤونه حساب نمی‌شود.

خمس مبلغ پرداختی بیمه بیکاری [منافع کسب و کار ]

پرسش : آیا به بیمه بیکاری خمس تعلق می‌گیرد؟

پاسخ : هرگاه درآمد آن اضافه بیاید خمس دارد.

خمس درختی که برای استفاده از چوبش پرورش می‌یابد [منافع کسب و کار ]

پرسش : درختانی را که برای استفاده از چوبشان پرورش می‌دهند خمس دارد؟

پاسخ : درختانى را كه براى استفاده از چوبشان پرورش می‌دهند وقتى موقع فروش چوب آن‌ها رسيد بايد خمس آن را بدهند، هرچند نخواهند آن‌ها را بفروشند، ولى اگر موقع فروش آن‌ها نرسيده خمس ندارد هرچند سال‌ها بگذرد.

تعلق خمس به رد مظالم وصیت شده میت [منافع کسب و کار ]

پرسش : آیا به اموال میت که جهت رد مظالم وصیت شده خمس و زکات تعلق می‌گیرد؟

پاسخ : درصورتی که رد مظالم قطعی نباشد و بدهی میت محسوب نمی شود بعد از پرداخت خمس اموال میت، پرداخت نمایند.

خمس سرمایه ای که بعد از کاهش ارزش دوباره رشد کرده [منافع کسب و کار ]

پرسش : شخصی مثلاً 100 میلیون سرمایه‌ای در گردش خمس داده داشته است، ولی در سال بعد سرمایه‌اش کاهش‌یافته و مثلاً 80 میلیون شده و باز در سال جاری 110 میلیون درآمد داشته است، حال چقدر از درآمدش جز سرمایه‌ای مخمسش می‌شود؟ 80 میلیون یا 100 میلیون؟

پاسخ : معیار سال قبل است که 80 میلیون بوده و خمس مازاد آن را باید بپردازد.

تعلق خمس به جنسی که بعد از سال خمسی برگردانده شده [منافع کسب و کار ]

پرسش : من چند روز قبل از رسیدن وقت سال خمسی جنسی رو پیش‌خرید کردم و چند روز بعد جنس رو دریافت کردم اما بنا به دلایلی جنس رو پس دادم که این پس دادن جنس بعد از سال خمسی من بود حالا به این پول خمس تعلق می‌گیرد؟

پاسخ : چنانچه جنس سرمایه بوده درهرحال به آن یا پول آن خمس تعلق می گیرد.

خمس موجودی کارت‌های اعتباری [منافع کسب و کار ]

پرسش : آیا اگر کسی کارت اعتباری مترو داشته باشد و مثلاً آن را 5000 تومان شارژ کند تا از مترو استفاده کند و سر سال خمسی از این شارژ 2000 تومان باقی‌مانده باشد ولی احتمال آن می‌رود که در روزهای آینده این مقدار هم مصرف شود، آیا 2000 تومان خمس دارد؟ درمجموع آیا این‌گونه مصارف که به‌صورت شارژی و کارتی است مشمول خمس می‌شود یا جزء مؤونه محسوب می‌شود و خمس ندارد؟

پاسخ : موجودی انواع کارت های اعتباری چنانچه سال خمسی بر آن بگذرد خمس دارد.

حکم فروش حق نسق وقف و تعلق خمس آن [فروش و تبدیل و تغییر موقوفه ]

پرسش : پدرم چند سال پیش به رحمت ایزدی رفته‌اند از بین وراث بنده را وصی خود قرار داده و وکیل قانونی وراث نیز می‌باشم: وصیت‌نامه محلی نوشته‌شده و به تائید شورای محل و معتمدین محل نیز رسیده است، مبنی بر اینکه پس از فروش اموال و زمین زراعتی، پس از کسر خمس آن، یک‌سوم از باقیمانده نیز جهت خیرات مرحوم منظور شود، زمین زراعتی موقوفه بوده که مرحوم مالک آن نبوده و فقط حق نسق دار آن بوده است: سؤال 1 ) آیا وصیت‌نامه مذکور ازنظر شرعی و قانونی معتبر است یا خیر؟ سؤال 2 ) آیا به مبلغ دریافتی بابت حق نسق زمین موقوفه خمس تعلق می‌گیرد یا خیر؟ سؤال 3 ) تعدادی از وراث ازنظر مالی ضعیف می‌باشند، آیا می‌شود از یک‌سوم یا از خمس به آن‌ها کمک کرد؟ سؤال 4 ) کلیه وراث که ده نفر هستند می‌گویند مقداری از مبلغ خمس و یک‌سوم سهم مرحوم را باید به همه وراث بدهید، نظر حضرت‌عالی در این مورد چیست؟

پاسخ : 1-زمین موقوفه را نمی توان فروخت اما اگر شرعاً و عرفا حقی بر این زمین داشته آن حق قابل خریدوفروش است. 2-به این حق خمس تعلق می گیرد. 3-می توان حداکثر یک پنجم از خمس و خیرات را به افراد ضعیف از ورثه داد. 4-وارثانی که فقیر نیستند نمی توانند چیزی از آن ببرند.

تعلق خمس به کراوات [منافع کسب و کار ]

پرسش : آیا به کراوات خمس تعلق می‌گیرد؟

پاسخ : با توجه به اینکه در شرایط فعلی خریدوفروش آن در کشور ما وجاهت شرعی روشنی ندارد احتیاط در پرداخت خمس آن است.

تعلق خمس به بیمه عمر و سرمایه‌گذار [منافع کسب و کار ]

پرسش : بفرمائید خمس بیمه عمر و سرمایه‌گذاری که بیمه‌گر طی یک قرارداد متعهد می‌شود مثلاً طی 10 یا 20 سال مبلغی را به‌حساب بیمه‌گذار واریز نماید و بعد ماهیانه سود دریافت نماید، خمس آن چگونه محاسبه و پرداخت کنیم؟

پاسخ : چنانچه سود آن بر اساس کار اقتصادی سالم با آن سرمایه باشد حلال است و خمس دارد اما اصل سرمایه اگر قابل برداشت نیست فعلاً خمس ندارد.

تعلق خمس به مبلغ بدهی بابت خمس [منافع کسب و کار ]

پرسش : مبلغی خمس بدهکار هستم( سه سالی است) آیا روی آن خمس می‌آید؟

پاسخ : کافی است اصل خمس را پرداخت کنید.

تعلق خمس به هدیه و درآمدی که از اهل کتاب گرفته‌شده [منافع کسب و کار ]

پرسش : ما به‌تازگی در کشوری اروپایی پناهنده شده‌ایم که ماهیانه مبلغی را به‌عنوان کمک‌خرجی به ما می‌دهند حال سؤال بنده این است 1.آیا این پول که از طرف مسیحیان بما می‌رسد درصورتی‌که گذشت سال خمسی مشمول خمس می‌شود؟ 2. اگر در کشور اروپایی کارکنیم و صاحب‌کار مسیحی باشد خمس ما چگونه خواهد بود؟

پاسخ : 1- اگر سال خمسی بر آن بگذرد بنابر احتیاط واجب خمس دارد. 2.هر نوع درآمد اگر از مخارج سال اضافه بیاید خمس دارد و کافر بودن کارفرما تاثیری در این حکم ندارد.

تعلق خمس به انعام دریافتی از مشتری [منافع کسب و کار ]

پرسش : اگر كسى در مغازه‌ای كار می‌کند و مشتريان به او انعام بدهند، آیا خمس دارد؟

پاسخ : هدیه محسوب می شود.

خرید طلای جدید با سود پول پس انداز شده از فروش طلای در شأن [منافع کسب و کار ]

پرسش : پول حاصل از فروش طلایی را که به آن خمس تعلق نگرفته را آیا می‌شود به‌قصد درآمدی برای کمک‌خرج زندگی در بانک سپرده‌گذاری کرد و از قسمتی از سود حاصله باز طلا خرید؟ با توضیحات بالا آیا شأن برای داشتن طلا، جمع طلای فروخته‌شده و طلای خریده شده جدید است یا فقط طلای جدید؟ به کدام‌یک خمس تعلق می‌گیرد؟

پاسخ : درصورتی که از سود آن طلاها ازدست رفته را جایگزین نماید احتیاط آن است خمس آن را بپردازد.

تعلق خمس به مبلغ مرجوعی بابت اشتباه در محاسبات [منافع کسب و کار ]

پرسش : مبلغ 200000 تومان به‌عنوان مالیات بیش از یک سال پیش از این‌جانب گرفته‌شده، اکنون متوجه شده‌اند این مبلغ زیاد گرفته‌شده، می‌خواهند آن را به من برگردانند بعد از گذشت بیش از یک سال آیا خمس تعلق می‌گیرد؟

پاسخ : جزء درآمد همان سال محسوب می شود و تنها درصورتی که چیزی از آن تا پایان سال بماند خمس دارد.

تعلق خمس به مستمری بیمه [منافع کسب و کار ]

پرسش : آیا مستمری که بیمه به خانواده متوفی می‌پردازد در سر سال خمسی خمس دارد؟

پاسخ : خمس دارد.

تعلق خمس به علم خریداری شده که در منزل نگهداری میشود [منافع کسب و کار ]

پرسش : فردى علمى خريده به مبلغ 30 ميليون تومان و آن را در منزل نگهدارى می‌کند مانند ساير اموالش وليکن هرسال آن را ده روز ايام محرم به هيئت قرض می‌دهد درواقع عاريه می‌دهد و بعد محرم پس می‌گیرد يعنى علم در کل سال دائم در گوشه انبار منزل اوست به‌جز ده روز محرم حال سال خمسى اوست آیا بايد خمس علم را پرداخت کند؟

پاسخ : خمس دارد.

تعلق خمس به قبری که بعد از سال ها برای دیگری استفاده میشود [منافع کسب و کار ]

پرسش : قبري كه با پول خمس داده خريدند اگر ترقی قيمت كند مقداري كه ترقي كرده خمس دارد، حالا اگر آقایی را در یک قبر دفن كنند و پس از 15 سال بخواهند خانمش را در همين قبر بگذارند بازهم زيادي قيمت قبر خمس دارد؟

پاسخ : خمس دارد.

خمس پول وسیله ی سفارش داده شده [منافع کسب و کار ]

پرسش : بنده پايان شهريور سال خمسی‌ام بود قبل اتمام وسيله زندگي خريدم، اما پولش را حالا نگرفت تا بسازد حال چه كنم از همان پول بدهم؟

پاسخ : درصورتی که وسیله موردنیاز بوده و قبل از سر سال تحویل بگیرد معادل آن را از درآمد سال کسر می کند و اگر بعد از سال خمسی تحویل می گیرد از سال بعد کسر می شود.

تعلق خمس به نذورات دریافتی [منافع کسب و کار ]

پرسش : آیا به گوشت نذری خمس تعلق می‌گیرد؟

پاسخ : اگر منظور دریافت کننده نذر است حکم هدیه را دارد.

زمان تعلق خمس به منزلی که از مؤونه بودن خارج شده [منافع کسب و کار ]

پرسش : خانه‌ای تا زمانی مؤونه- بوده سپس خانه - دومي خریداری‌شده و زمان خرید خمس داده است، اگر فرد به - خانه دومي برود - و اوّلی را اجاره دهد و به خانه اوّلي چون مؤونه بوده چيزي به‌عنوان خمس نداده، حالا تا نفروخته، مشمول خمس است؟ و چنانچه مؤونه (دومي) را بفروشد و تبدیل به احسن کند چيزي شامل است؟

پاسخ : تا اولی را نفروشد تفاوت قیمت خمس ندارد.

تعلق خمس به خودروی ثبت نام شده که برای خرید منزل فروخته شده [منافع کسب و کار ]

پرسش : من خودرو شخصی ندارم اگر ماشین ثبت‌نام کنم هنگام تحویل گرفتن در نمایندگی، صفرکیلومتر آن را بفروشم و پول آن را در بانک بگذارم یا برای ساخت خانه شخصی خرج کنم، آیا با فرارسیدن سال خمسی مشمول خمس می‌شود؟

پاسخ : با توجه به اینکه برای استفاده شخصی نیست، خمس دارد.

خمس چک خریداری شده که زمان وصول آن بعد از سال خمسی است [منافع کسب و کار ]

پرسش : سال خمسی دارم و الآن هم دو ماه مانده به سال خمسی و ده میلیون تومان خرید چک می‌کنم و بعد از پنج روز از سال خمسی آن پول به دست من می‌رسد آیا خمس دارد یا نه؟

پاسخ : جزء درآمدهای سال بعد محسوب می شود.

تعلق خمس به اموال که اسراف شده یا به مصرف حرام رسیده [منافع کسب و کار ]

پرسش : آیا برق و آب و گازی که صرف کار حرام یا اسراف می‌شود خمس دارد؟ اگر تفکیک مقدار استفاده حرام از حلال مشخص نباشد وظیفه ما چیست؟

پاسخ : خمس دارد و باید به مقداری که یقین دارید بپردازید.

تعلق خمس به مبلغ فروش پروانه اشتغال [منافع کسب و کار ]

پرسش : پارسال پروانه اشتغالم را به شرکتی در ازای 42000000 تومان دادم، آیا به این مبلغی که در طی دو فقره چک به من داده‌شده خمس تعلق می‌گیرد؟

پاسخ : درصورتی که واگذاری مطابق مقررات قانونی بوده، هر مقدار از وجه دریافتی که تا آخر سال خمسی مصرف نشود خمس دارد.

تعلق خمس در تبدیل مکرر مؤونه به سرمایه [منافع کسب و کار ]

پرسش : آیا جایز است برای فرار از خمس به‌صورت مکرر چیزی مثل خانه که مؤونه محسوب می‌شود را فروخته و تبدیل به سرمایه کنند؟

پاسخ : اگر خانه ای که موردنیاز بوده است را بفروشد و تبدیل به سرمایه کند پول حاصل از فروش خانه خمس ندارد اما اگر مجدداً بخواهد این کار را انجام دهد باید خمس آن را بدهد.

تعلق خمس به درآمدی که همسر اجازه مصرف آن را نمی‌دهد [منافع کسب و کار ]

پرسش : همسرم وقتی ماشین خرید به نام من کرد و گفت این ماشین برای شماست من هم راننده سرویس شدم ولی همسرم اجازه خرج کردن پولش رو نمی‌دهد و میگوید پول بنزین و بیمه را من می دهم، من خمس این پول را باید بدهم؟

پاسخ : اگر همسرتان اجازه استفاده از آن پول را نمی دهد دادن خمس بر عهده اوست.

زکات فطره کسی که خمس نمی‌دهد [منافع کسب و کار ]

پرسش : زکات فطره کسی که خمس نمی‌دهد از چه مالی پرداخته می‌شود؟

پاسخ : اگر از درآمد بین سال می دهند اشکالی ندارد اما اگر از مالی که خمس آن داده نشده می دهند، تصرف در آن مال جایز نیست و کفایت نمی کند مگر این که ابتدا خمس آن را بدهند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی