شرط ضمان پول در صورت تورم [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : آیا برای پول در صورت تورم فاحش، می توان شرط ضمان گذاشت؟

پاسخ : شرط ضمان در اين جا مفهوم صحيحى ندارد جز اين كه شرط اضافه قيمت كند كه آن هم رباست. اين در صورتى است كه تفاوت غيرفاحش باشد ولى در تفاوت فاحش، نيازى به شرط نيست و بايد به قيمت روز محاسبه شود.

حکم خرید و فروش سهام [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : مدّتى است در شهر مقدّس مشهد شركتى تأسيس شده كه اقدام به خريد منازل اشخاص و توسعه اطراف حرم مطهّر مى نمايد، آنها اعلان نموده اند كه اگر فلان مبلغ سهام بخريد در آينده فلان مبلغ به شما خواهيم داد، برگهاى سهام خود نيز در بازار قابل خريد و فروش است، با توجّه به اين مقدّمه به سؤال هاى زير پاسخ دهيد: الف) سودى كه مى دهند چه صورت دارد؟ ب) اگر برگه سهام در آينده ترقّى كند، اضافه مبلغ آن چگونه است؟

پاسخ : الف)چنانچه طبق عقود شرعيّه (مضاربه يا مانند آن) باشد سود پرداختى شركت اشكالى ندارد. ب)هرگاه سرمايه شركت تبديل به اموال و اعيانى شده، خريد و فروش سهام با افزايش و كاهش مانعى ندارد.

حکم ضمان پول در صورت تورم [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : اگر پول مثلى است، آيا كاهش ارزش آن ضمان دارد؟ كاهش فاحش چطور؟ افزايش ارزش چطور؟

پاسخ : كاهش و افزايش فاحش ضمان آور است به تعبير صحيح تر چنانچه كسى به ديگرى مبلغى بدهكار باشد و بعد از گذشت 20 يا 30 سال (در محيط ما) بخواهد آن را بپردازد به يقين پرداخت همان مبلغ اداى دين محسوب نمى شود و بايد به قيمت روز پرداخته شود و نرخ تورّم ملاحظه گردد ولى تغييرهاى غير فاحش تأثيرى ندارد چراكه اداى دين محسوب مى شود.

حکم خلق پول توسط بانک های تجاری [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : خلق پول توسط بانک های تجاری از نظر شرعی چه حگمی دارد ؟

پاسخ : این کار مصداق اکل مال به باطل است زیرا سرمایه ای وجود ندارد که آنها به وسیله آن معامله می کنند و از سوی دیگر باعث تورم و ضرر و زیان جامعه است و در مجموع بی شباهت به یک نوع کلاهبرداری نمی باشد که آن هم حرام است و اگر روزی سپرده گذاران بخواهند سپرده خود را بگیرند آن بانک مسلما ورشکست خواهد شد؛ چون چند برابر موجودی مصرف کرده است.

ملاک حلال بودن داد و ستد با بانک ها [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : در چه صورتی مراودات با بانک ها (از قبیل دریافت و پرداخت پول و سود آن) شرعا اشکالی ندارد؟

پاسخ : آنچه اشخاص از بانكها به عنوان قرض الحسنه يا غير آن مى گيرند و اضافه اى مى پردازند در صورتى حلال است كه معامله به صورت شرعى انجام گيرد و جنبه ربا نداشته باشد.

گرفتن سود از شرکت آمریکایی غیر قانونی [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : شرکتی مدعی است که نمایندگی یک شرکت امریکایی است و با گرفتن پول به طور ماهیانه سود 4 درصد به صورت علی الحساب پرداخت می کند و مدعی است که کار این شرکت غیرقانونی است. با این حساب آیا درآمد حاصل از این سرمایه گذاری حلال است؟

پاسخ : خیر، حلال نیست.

وظیفه مکلف در مقام احتمال یا یقین به حرام بودن پول بانک [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : ممکن است در مواردی یقین داشته باشم که پول های حلال و حرام در بانک وجود دارد و به من می دهند یا این که احتمال چنین وضعیتی را بدهم در هر یک از این صورت ها وظیفه من چیست؟

پاسخ : اگر انسان بداند در بانك پول حلال و حرام هر دو وجود دارد ولى نداند پولى را كه از بانك مى گيرد از پول هاى حرام است يا نه، گرفتن آن اشكالى ندارد، ولى اگر مطمئن باشد از پول حرام است تصرّف در آن جايز نيست و حكم مجهول المالك را دارد كه بايد بنابر احتياط واجب به اجازه حاكم شرع از طرف صاحب اصلى اش در راه خدا صدقه دهد و در اين مسأله فرقى ميان بانكهاى داخلى و خارجى دولتى و غير دولتى نيست

تفاوت مراجع تقلید مسئولین و مشتریان مؤسسات بانکی [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : نظر به این که شاغلین صندوق و ارباب رجوع آن، از مراجع مختلفى تقلید مى کنند، و فتاواى آیات عظام در خصوص سیستم بانکدارى مختلف است، تکلیف ما نسبت به مسائل شرعى و نظرات متنوّع مطرح شده چیست؟

پاسخ : گردانندگان صندوق موظّف هستند طبق فتاواى مرجع خود عمل کنند، و فحص و جستجو درباره این که ارباب رجوع از چه کسى تقلید مى کنند، بر آنها لازم نیست.

دریافت حق العمل برای پیگیری امور بانکی [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : شرکت ما یک شرکت خدمات مشاوره ای و ثبت شده و رسمی بیش از 50 نفر کارشناس مسائل بانکی که بازنشسته هستند می باشد بسیاری از صنعتگران و شرکتهای بازرگانی به دلیل اینکه کارشناس اقتصادی ندارند و یا اینکه فرصت ندارند و یا اینکه آگاهی لازم از قانون برای گرفتن وام ندارند به ما مراجعه می کنند و با تنظیم وکالتنامه رسمی و محضری و انعقاد قرارداد قانونی به ما اختیار می دهند به جای آنها به بانک مراجعه کنیم و در قبال کاری که می کنیم حق العمل دریافت کنیم . ما هم مدارک آنها را بر اساس ضوابط قانونی حاکم بر بانکها کارشناسی می کنیم سپس با وکالتی که داریم به بانکها مراجعه می کنیم و مدارک آنها را تحویل می دهیم .در قرارداد هم نوشته شده که ما بر اساس قانون بانکها عمل می کنیم و هیچ تضمینی برای اخذ وام نمی دهیم . بانکها هم اگر تشخیص دادند که کار درست است بر اساس ضوابط خودشان وام می دهند و کار ما فقط پیگیری است . در همین رابطه چندین شرکت و کارخانه به ما مراجعه کرده اند و ما کار آنها را بر اساس وکالتی که از آنها داریم انجام داده ایم و آنها موفق به دریافت وام شده اند و حق العمل ما را نیز پرداخت نموده اند اکنون مدیر عامل یک بانک خصوصی به نام پارسیان به ما میگوید حق العملی که شما از مشتریان معرفی شده به بانک ما گرفته اید باید به حساب بانک ما واریز کنید اینک با توجه به اینکه حق العمل ما از محل بانک نبوده و ما هیچ ارتباط اقتصادی با آن بانک نداریم و افراد با رضایت کامل و طبق قرارداد از خودشان پرداخت کرده اند آیا مدیر عامل بانک خصوصی پارسیان می تواند به لحاظ شرعی چنین مسئله ای را عنوان کند؟

پاسخ : هرگاه حق العمل در برابر زحمات شما بوده، متعلق به شماست.

خرید و فروش ارز [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : آیا می توان ارز و پول های خارجی را خرید و فروش کرد؟

پاسخ : معاملات ارزى جايز است، يعنى مى توان اسكناس ايرانى را به ليره سورى يا ريال سعودى يا مارك يا دلار معامله كرد و كم و زياد در آن اشكالى ندارد.

تبدیل سکه های فروخته شده به سهام توسط بانک [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : آیا این مطلب که بانک سکه های فروخته شده به مردم را در صورت تمایل آنان به سهام تبدیل می کند از نظر شرعی درست است؟

پاسخ : در صورتی که سود را بر اساس عقود شرعیه مانند مضاربه بدهند مانعی ندارد.

عدم تفاوت اقسام بدهی ها در مورد ضمان پول [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : در صورت ضمانِ كاهش ارزش پول، بين قرض، مهريّه، مضاربه، خمس و ساير ديون فرقى هست؟ آیا در این موارد، عامل تورم (به طور مثال دولت یا بازار و یا بورس جهانی) ملاک می باشد؟

پاسخ : چنانچه تفاوت فاحش باشد، تفاوتى در ميان اقسام بدهى ها نيست و نیز عامل تورم ملاک نیست.

ماهیت پول [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : ماهیت پول از نظر معظم له چه می باشد؟

پاسخ : پول كاغذى (النّقود الورقيّه) در آغاز شكل حواله داشته است و پشتوانه، ملك يا وثيقه گيرندگان حواله بوده، ولى بعداً كه از شكل روز اوّل فاصله گرفت و حتّى پشتوانه نيز به فراموشى سپرده شد و جنبه مال اعتبارى پيدا كرد و پشتوانه آن در حال حاضر در واقع اعتبار و قدرت حكومت هاست و بقيّه تشريفات است و با توجّه به اعتبارى بودن ماليّت، مشكلى در ماليّت پول كاغذى نيست.

حکم جایگزینی سود بانکی در صورت کاهش ارزش پول [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : چندى پيش سمينارى در قم در مورد پول، اقتصاد و اسلام برگزار گرديد. بحث در مورد پول كاغذى و پول با ارزش (طلا و نقره و...) بود كه پول كاغذى به عنوان ارزش قدرت خريد مردم تلقّى شد و اظهار نمودند كه دولت نمى تواند با كاهش ارزش پول موجب كاهش سرمايه مردم گردد و بعضى نتيجه هاى مختلفى گرفتند از جمله اين كه: الف) سودى كه بانكها به پس اندازها مى دهد، چون موجب جبران كمى از كاهش ارزش پول است، كه به وسيله دولت ايجاد مى شود، ربا نيست. ب) به اين سود كه بانك مى دهد، چون موجب جبران كمى از كاهش ارزش پول نزد مردم مى گردد، خمس تعلّق نمى گيرد. نظر حضرتعالى در دو مورد فوق چيست؟

پاسخ : اين گونه بحث ها كه در محافل كارشناسان اقتصادى و علماى فن مطرح مى شود، نمى تواند معيار احكام شرعى گردد چرا كه احكام شرعى بر محور موضوعاتى كه از عرف مردم گرفته مى شود دور مى زند، و از آن جا كه در بند اوّل سود تلقّى مى شود، ربا و حرام است (مگر اين كه تحت يكى از عقود شرعيّه قرار گيرد) و در بند دوّم كه آن نيز سود محسوب مى شود، خمس تعلّق مى گيرد.

حکم دریافت حق الزحمه توسط بانک در صورت فروش سهام شرکت ها [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : آيا بانكها مى توانند به نمايندگى از شركتها، سهام آنها را بفروشند و در قبال آن وجهى دريافت كنند؟

پاسخ : در فرض سؤال، اشکالی ندارد.

حکم فروش فیش واریزی بانکی [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : فردی برای دریافت گواهینامه یا چیزی شبیه به آن مبلغی را به حساب معرفی شده نزد بانک واریز میکند اما بدلیلی از ادامه کار مثلا گرفتن گواهینامه منصرف می شود آیا الان میتواند این فیشی که مبلغ آن واریز شده را به مبلغی بالاتر یا پایین تر از مبلغ مندرج در آن بفروشد ؟

پاسخ : در صورتی که بر خلاف مقررات نباشد اشکالی ندارد.

حکم جستجو در حساب شخصی مردم [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : آیا تفتیش و تجسس در حساب های شخصی مردم جایز است؟

پاسخ : جستجو در حساب های شخصی افراد جایز نیست مگر با رضایت خودشان.

وظیفه متصدی بانک در صورت نداشتن پول خرد [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : من کارمند بانک هستم بعضی مواقع در صورتی که پول خرد موجود نباشد مثلا مبالغ زیر 50 تومان به مشتری برگردانده نمی شود. این کار چه حکمی دارد؟

پاسخ : در فرض سؤال، احراز رضایت مشتری لازم است.

حکم افراد شاغل در بانک ها [متفرقه امور بانکی ]

پرسش : کسانی که در بانک ها شاغلند، درآمدشان و شغلشان چه حکمی دارد؟

پاسخ : کسانی که در بانکی کار می کنند که هم درآمد حلال و هم درآمد حرام دارد، چنانچه شغل آن ها ذاتا حلال باشد و نمی دانند که درآمدشان از حلال است یا حرام، اشتغال و دریافت حقوق از آن بانک اشکالی ندارد ولی اگر شغل آن ها کمک به رباخواری باشد اشتغال و کسب درآمد از این طریق جایز نیست.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی