فراموش کردن سجده و تشهد و رکوع [قضای سجده و تشهد فراموش شده ]

پرسش : اگر نمازگزار در رکعت اوّل یک سجده و در رکعت دوّم، تشهد و در رکعت سوّم رکوع را فراموش کند وظیفه‌اش چیست؟

پاسخ : اگر بعد از سجده‌ی دوم متوجه شود که رکوع را انجام نداده است نماز او باطل است، ولی چنانچه پیش از سجده اوّل یا میان دو سجده، یا قبل از آنکه پیشانى براى سجده دوم در رکعت سوّم به زمین رسد متوجّه شود، آن رکعت را رکعت دوّم خود قرار می‌دهد و تشهد می‌خواند و بعد از نماز سجده فراموش‌شده را قضا می‌کند و سپس سجده‌های سهو را طبق دستور رساله انجام می‌دهد و احتیاطاً نماز را اعاده کند و اگر بعد از هر دو سجده متوجّه شود، نماز او باطل است.

نحوه‌ی به‌جا آوردن تشهد و سجده‌ی فراموش‌شده [قضای سجده و تشهد فراموش شده ]

پرسش : سجده‌ی یا تشهد فراموش‌شده را چگونه بعد از نماز انجام می‌دهند، آیا تکبیر لازم دارد؟

پاسخ : براى قضاى سجده يا تشهد، بعد از نماز نيّت می‌کند، سپس همان سجده يا تشهد را بدون الله‌اکبر و چيز اضافى ديگر قضا می‌کند و بعد بنا بر احتياط واجب سجده سهو به‌جا می‌آورد.

شک در به‌جا آوردن سجده و تشهد فراموش‌شده [قضای سجده و تشهد فراموش شده ]

پرسش : اگر نمازگزار شک نماید سجده و تشهدی که بر او واجب شده است را به‌جا آورده یا نه وظیفه‌ای او چه است؟

پاسخ : هرگاه شك كند كه آیا قضاى سجده يا تشهد فراموش‌شده كه بر عهده او بود بعد از نماز به‌جا آورده يا نه چنانچه وقت نماز نگذشته سجده يا تشهد را قضا نمايد و اگر گذشته نيز بنا بر احتياط واجب بايد قضاى آن را به‌جا آورد و نماز او صحيح است.

کفایت سجده‌ی سهو از تشهد فراموش‌شده [قضای سجده و تشهد فراموش شده ]

پرسش : چنانچه سجده‌ی سهو و تشهد بر نمازگزار واجب شده باشد، آیا باید هر دو را انجام بدهد یا تشهد سجده‌ی سهو کفایت از تشهد فراموش کرده می‌کند؟

پاسخ : در مورد تشهد، انجام سجده سهو به‌تنهایی کافی است و تشهد سجده سهو، كفايت از تشهد فراموش‌شده می‌کند، هرچند احتیاط مستحب در به‌جا آوردن آن است.

واجب شدن سجده‌ی سهو و قضای تشهد یا سجده [قضای سجده و تشهد فراموش شده ]

پرسش : چنانچه نمازگزار در نماز کاری انجام بدهد که سجده‌ی سهو برا او واجب شده است و هم‌چنین سجده یا تشهد را فراموش نماید، چگونه باید آن‌ها را انجام بدهد و کدام مقدم است؟

پاسخ : هرگاه علاوه بر قضاى سجده يا تشهد، سجده سهو نيز بر ذمّه او باشد، بايد بعد از نماز اوّل سجده یا تشهد را قضا كند و بعد سجده سهو را به‌جا آورد. (در مورد تشهد، انجام سجده سهو به‌تنهایی کافی است و تشهد سجده سهو، كفايت از تشهد فراموش‌شده می‌کند).

شک در فراموش کردن سجده یا تشهد [قضای سجده و تشهد فراموش شده ]

پرسش : چنانچه نمازگزار شک نماید که سجده یا تشهد را فراموش کرده، یا می‌داند یکی از آن دو را فراموش کرده اما نمی‌داند کدام‌یک از آن‌ها بوده، تکلیف او چه است؟

پاسخ : اگر شك دارد كه سجده يا تشهد را فراموش كرده يا نه واجب نيست قضا كند و اگر مى‏داند يكى را فراموش كرده، امّا نمى‏داند کدام‌یک بوده، هر دو را قضا كند و هرکدام را اوّل به‌جا آورد مانعى ندارد.

انجام مبطل نماز [قضای سجده و تشهد فراموش شده ]

پرسش : اگر نمازگزار در نماز سجده و تشهد را فراموش نماید ولی قبل از قضا نمودن مبطل نماز را به‌جا آورد، چه وظیفه‌ای دارد؟

پاسخ : هرگاه بعد از نماز كارى كند كه صورت نماز را به هم می‌زند يا نماز را باطل می‌کند (مثل‌اینکه پشت به قبله كند) بايد قضاى سجده و تشهد را به‌جا آورد و نماز را بنا بر احتياط واجب اعاده كند و اگر كارى كند كه سجده سهو می‌آورد، بعد از قضاى سجده يا تشهد احتياط واجب آن است كه سجده سهو به‌جا آورد.

رعایت ترتیب بین سجده و تشهد فراموش‌شده [قضای سجده و تشهد فراموش شده ]

پرسش : چنانچه در نماز سجده و تشهد فراموش شود، می‌توان‌ هرکدام را مقدم داشت یا باید ترتیب رعایت شود؟

پاسخ : اگر یک سجده و تشهد را فراموش کند احتیاط واجب آن است که هرکدام را اول فراموش کرده اول قضا کند و اگر نداند کدام‌یک را اول فراموش کرده بنا بر احتیاط واجب یک سجده و بعد یک تشهد و بار دیگر یک سجده به‌جا می‌آورد تا یقین کند سجده و تشهد را به ترتیبی که فراموش کرده قضا کرده است.

شرایط قضا کردن سجده و تشهد فراموش‌شده [قضای سجده و تشهد فراموش شده ]

پرسش : آیا برای به‌جا آوردن سجده و تشهد فراموش‌شده رعایت شرایط نماز مثل وضو و قبله لازم است؟

پاسخ : در قضاى سجده و تشهّد فراموش‌شده تمام شرايط نماز مانند طهارت و قبله و شرط‌های ديگر لازم است و بايد بلافاصله بعد از نماز انجام دهد و در تشهّد فراموش‌شده لازم نیست سلام داده شود.

حکم فراموش کردن سجده یا تشهد در نماز مستحبی [قضای سجده و تشهد فراموش شده ]

پرسش : چنانچه نمازگزار در نماز مستحبی یک سجده یا تشهد را فراموش نماید، وظیفه‌ی او چه است؟

پاسخ : نماز صحیح است و سجده و تشهد فراموش‌شده قضا ندارد.

حکم تشهد فراموش‌شده [قضای سجده و تشهد فراموش شده ]

پرسش : چنانچه نمازگزار تشهد نماز را فراموش نماید، نمازش چه حکمی دارد و وظیفه‌ی او چه است؟

پاسخ : چنانچه تشهد فراموش شود احتیاط مستحب این است که بعد از نماز قضای آن را به‌جا آورند و بعدازآن بنا بر احتیاط واجب سجده‌ی سهو به‌جا آورند، البته تشهد سجده‌ی سهو کفایت از تشهد فراموش‌شده می‌کند.

حکم سجده‌ی فراموش‌شده [قضای سجده و تشهد فراموش شده ]

پرسش : چنانچه نمازگزار سجده را فراموش نماید، نماز او چه حکمی دارد و چه وظیفه‌ای دارد؟

پاسخ : هرگاه كسى يك يا چند سجده نماز را فراموش كرد، نماز صحیح است ولی بايد قضاى آن را بعد از نماز به‌جا آورد (البته اگر دو سجده از یک‌رکعت فراموش شود نماز باطل است) و بنا بر احتیاط واجب سجده‌ی سهو به‌جا می‌آورد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی