تحلیل مسئله اولى: این مسئله اى است که خیلى ها در زمان ما به آن دقّت نمى کنند و فقظ ظواهر و امور دنیوى را در نظر مى گیرند که مشکلات بیشمارى را به دنبال دارد.
باید دید ازدواج براى چه هدفى است و بعد مطابق آن اهداف، صفات را اختیار کنیم (الصفات تتبع الأهداف و الأغراض).
هدف از نکاح مطابق روایات:
مرحله اوّل: بقاء نسل صالح
باید افرادى را انتخاب کرد که از طریق وراثت داراى صلاحیّت باشند بدون شک پدر و مادر صالح، غالباً فرزندان صالح بوجود مى آورند و عامل وراثت همان گونه که در بیمارى جسمى وجود دارد، در بیماریهاى روحى هم موجود است.
إن قلت: اگر عامل وراثت را مؤثر بدانیم در این صورت مکتب جبر به رسمیّت شناخته شده است.
قلنا: عامل وراثت مانند عامل تربیت و محیط، مقتضى است، نه علّت تامّه یعنى زمینه هائى براى این فرزند وجود دارد و آنچه نقش اصلى را ایفا مى کند، اراده انسان است مثلاً دو نفر را فرض کنید که یکى همسایه دیوار بدیوار مسجد است و دیگرى فاصله زیادترى تا مسجد دارد، هر دو زمینه براى شرکت در مسجد را دارند ولى آنکه نزدیکتر است زمینه برایش مساعدتر است در حالى که هیچ کدام مجبور نیستند و آنکه دورتر است ثواب بیشترى مى برد، در ما نحن فیه شخصى که زمینه هاى بد در وجودش هست اگر انسان خوبى شود اجر بیشترى مى برد. نظیر این بحث در عاملِ محیط هم هست، که تأثیر عامل محیط هم علّت تامّه نیست بلکه مقتضى است و نقش نهائى براى اراده انسان است.
مرحله دوّم: انتخاب شریک
شریک چه صفاتى باید داشته باشد؟
شریک زندگى مثل شریک هر کارى باید امین، پاک و با تقوى باشد.
مرحله سوّم: انتخاب زینت
همسر زینت انسان است، در احادیث آمده بود که همسر تو چون قلاّده اى است به گردن تو (یعنى زینت توست)، قرآن تعبیر زیبائى دارد «هنّ لباس لکم و انتم لباس لهنّ»(1) لباس اوّلاً، زینت است و ثانیاً، انسان را از سرما، گرما و آفات حفظ مى کند. اگر انسان مى خواهد کسى را انتخاب کند که مدافع و زینت او باشد چه صفاتى را باید در نظر بگیرد؟ هدف، انسان را به سوى صفات مورد نظر راهنمائى مى کند.
و من العجب بعضى در انتخاب یک پیراهن که یکسال بیشتر آن را نمى پوشند چنان سخت گیر هستند، ولى در انتخاب همسر که تا آخر عمر با آن زندگى مى کنند آنچنان دقت و سخت گیرى نمى کنند. بزرگترین اشتباه یک جوان انتخاب همسر بدون مشورت است.
1. آیه 187، سوره بقره.
پی نوشت: