رسول خدا صلّی الله علیه وآله وسلّم در روایتی می فرماید: إِذا وَجدَ أَحَدُكُم لِأَخيه‌ِ نُصحاً في‌ نَفسِه‌ِ فَليَذكُرهُ لَه.[1]

وقتی کسی از شما در درون دلش نصیحت و خیرخواهی برای کسی داشته باشد آن را به او بگوید. ظاهرا این روایت امر است هرچند به قرینه ی دلائل دیگر استحبابی است. هرچند در مواردی این امر وجوبی می شود مثلا می دانیم این فرد می خواهد با محرمش ازدواج کند و خبر ندارد و یا مسیری را طی می کند که ممکن است منجر به قتل و جرح او است که در این گونه موارد، امر ممکن است جنبه ی وجوبی پیدا کند.

بسیاری از مردم می گویند: به ما چه مربوط است، سر بی درد را دستمال نمی بندند، چه لزومی دارد که مصلحت فرد را به او بگوییم و سر خودمان را به درد آوریم. و عباراتی از این قبیل را به کار می برند، این در حالی است که حدیث مزبور می گوید: اگر نصیحتی نسبت به دیگران دارید به او بگویید. مثلا اگر می دانم رفیق من، با کسی دوست است و یا شریک می باشد و حال آنکه آنها انسان های خوب و مناسبی نیستند. باید این نکته را به رفیق خود بگویم تا در این مورد تفکر کند و به فکر اصلاح بیفتد.

اسلام این گونه بی تفاوتی ها را قبول ندارد و در این گونه مسائل، مصونیت قائل است و می گوید که انسان باید دیگری را مانند خودش بداند. اگر من همه ی مسلمان ها را برادر خود می دانم باید اگر خیر و صلاحی نسبت به دیگران در نظر دارم و از آن باخبر هستم به آنها خبر دهم.

البته گاه این سر بی درد، درد پیدا می کند و این خیرخواهی ها مشکلاتی را به وجود می آورد ولی ارزش آن را دارد. دستور اسلام این نیست که انسان در این گونه موارد بی تفاوت باشد و همان گونه که اگر انسان می دید برادر نَسَبی اش راه اشتباهی را طی می کند و با کسی که انسان مناسبی نیست رفت و آمد دارد و یا مثلا می خواهد ازدواج کند ولی خانواده ی مزبور دارای مشکلاتی هستند این ها را به او تذکر می داد، همین احساس را باید نسبت به برادران دینی اش داشته باشد. همان گونه که خداوند می فرماید: ﴿إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ‌ إِخْوَةٌ﴾[2]

این همان است که شاعر می گوید: اگر بینی که نابینا و چاه است * اگر خاموش بنشینی گناه است.