رسول خدا صلّی الله علیه وآله وسلّم در روایتی می فرماید: إذا وُقّع فِي الرَّجُل وَأنتَ في ملاء فَكُن لِلرَّجلِ ناصراً ولِلقومِ زاجِراً وَقُم عَنهم.[1]
یعنی اگر در جمعیتی بودی و مشاهده کردی که پشت سر کسی توهین می کنند، تو حامی آن شخصِ غائب باشد و نسبت به آن قوم، امر به معروف و نهی از منکر کن و اگر نشد از آن مجلس برخیز و خارج شو.
این حدیث نشان می دهد که دایره ی حقوق در اسلام تا چه حد وسیع است. در مکتب تمدن فعلی در غرب، کسی بر دیگری حقی ندارد و همه تابع قانون هستند ولی وقتی وارد اسلام می شویم مشاهده می کنیم که تا چه حد دیگران بر دیگران حق دارند. حدیث مزبور نیز یکی از همین حقوق را نشان می دهد که اگر کسی دید که در مجلسی پشت کسی سخن می گویند و به او توهین می کنند باید آنها را از این کار نهی کند و از آن برادر مؤمن در غیاب او، طرفداری نماید و اگر کلام او اثر نمی کند از آن مجلس خارج شود.
انسان ها معمولا چنین نمی کنند و می گویند، به ما چه مربوط است. نهایت اینکه از آن مجلس خارج شوند ولی این گونه نیست که از آن فرد، در غیاب او حمایت کند و دیگران را از انجام این کار نهی کند. ولی اسلام می گوید نه تنها حضورا بلکه در غیابِ برادر مؤمن نیز باید او را یاری کرد. این تفاوتی اساسی است که بین تمدن اسلامی و تمدن غربی وجود دارد. حتی در تمدن غرب می گویند: اگر کسی می خواهد خودکشی کند و خود را از بالای پل به زمیت پرت کند، به شما مربوط نیست. این در حالی است که اسلام حتی اجازه نمی دهد کسی در غیاب برادر مؤمن نسبت به او بی تفاوت باشد و اگر در جمعی هست که علیه او سخن می گویند باید اقدامی کند و اگر حرف او تأثیر نداشت مجلس مزبور را ترک نماید، زیرا مجلس مزبور، مجلس معصیت می باشد و شرکت در آن جایز نیست. آیاتی از قرآن هم از حضور در مجلس معصیت نهی می کند از جمله می خوانیم: ﴿وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آياتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِها وَ يُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا في حَديثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ﴾[2]
مجلس مزبور در حدیث هم، مجلس معصیت است زیرا عبارت «وُقّع» به معنای توهین کردن است و مجلس مزبور به این وسیله گناه آلود می باشد.
رساله ی حقوقی که شیخ انصاری در مکاسب محرمه نقل می کند نیز باید مد نظر داشت که مؤمن بر برادر مؤمن خود سی حق دارد. حتی یکی از این حقوق در تمدن غربی وجود ندارد.
خروج از مجلس مزبور خود نوعی نهی از منکر است زیرا جمعیت، با انجام این کار متوجه می شوند که کار خلافی را مرتکب می شوند.
نتیجه اینکه باید حضورا و غیابا، احترام مسلمانان را نگه داشت و در روایات هم آمده است که برادر مسلمانت را چه ظالم باشد و چه مظلوم باید یاری کنی.
یعنی اگر مظلوم است که باید یاری اش کنی و اگر ظالم است یاری کردن تو به این گونه است که باید جلو ظلم او را بگیری.
پی نوشت: