وظیفه شخص در صورت عدم توان پرداخت فطریه در روز عید [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : اگر شخصی در روز عید فطر، توان پرداخت پول فطریّه را نداشته باشد وظیفه او چیست؟

پاسخ : اگر معادل پول فطریه را در جای دیگری دارید، قرض کنید و فطریه را پرداخت کنید و بعداً از همان مبلغ معادل، قرض خود را ادا نمایید؛ و در غیر این صورت واجب نیست.

حکم زکات فطره درجایی که مخارج زندگی به‌صورت مشترک است [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : اگر مادر همسر با داماد و دخترش زیر یک سقف زندگی کنند و سر یک سفره غذا بخورند؛ چنانچه مادر همسر ماهانه مبلغ صد و پنجاه‌هزار تومان درآمد داشته باشد که مقداری از خوراکی را خودش تهیه می‌کند و مقداری هم داماد کمکش می‌کند؛ با توجه با این مطلب، زکات فطره مادر همسر بر عهده کیست؟

پاسخ : هرکدام به نسبت بپردازند و می‌تواند يکي از آن‌ها به ديگري نيابت دهد تا او بپردازد.

حکم پرداخت فطریه در روز اختلاف رؤیت هلال ماه شوّال [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : افرادی که بنا بر حکم ولی‌فقیه روزه خود را افطار نموده‌اند، درحالی‌که مرجع تقلید خودشان قائل به رؤیت هلال ماه شوّال نبوده است؛ وظیفه آن‌ها در مورد پرداخت فطریه چیست؟

پاسخ : در فرض سؤال، فطریه هایی که داده‌اند کافی است.

وظیفه شخص در صورت تردید در فطریه بودن دو مال مشابه [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : اگر فردی دو عدد چک‌پول دارد که یکی فطریه بوده و الآن نمی‌داند کدام‌یک می‌باشد تکلیف او چیست؟

پاسخ : در فرض سؤال، مخیّر است هرکدام را خواست بدهد.

حکم مردّد بودن مال بین زکات فطره یا خمس یا کمک به مسجد [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : اگر مبلغ صد هزار تومان در روز عید فطر به دست امام جماعت رسیده باشد و او شک کند که این مبلغ خمس یا فطریه یا کمک به مسجد است؛ با توجه به این‌که همه مبالغ در یک مکان جمع‌آوری‌شده، نحوه‌ی مصرف آن را بیان فرمایید؟

پاسخ : چنانچه خادم مسجد فقیر باشد مبلغ مزبور را می‌توان به او داد که به مصرف هر سه احتمال برسد.

وظیفه اعضای خانواده در صورت عدم پرداخت فطریه توسط سرپرست [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : شوهرم مقلّدِ حضرت‌عالی است که زکات فطره‌ی میهمان ‌یک‌شبه را بر عهده صاحب‌خانه نمى‌دانید، ولى خودم مقلّدِ مرجعى هستم که زکات فطره‌ی میهمان ‌یک‌شبه را بر عهده صاحب‌خانه مى‌داند؛ با توجّه به این‌که ما در شب عید فطر میهمان کسى بودیم و شوهرم طبق فتواى مرجع تقلیدش زکات فطره ما را نپرداخت، وظیفه ما چیست؟

پاسخ : شما اگر توانایى دارید، زکات فطره خود را بنا بر احتیاط واجب بپردازید.

حکم اتلاف فطریّه در صورت کوتاهی واسطه [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : اگر زکات فطریّه، به سبب کوتاهی واسطه‌ی پرداخت آن از بین برود تکلیف چیست؟

پاسخ : واسطه موظف است عوض آن را به شخص نیازمند بدهد.

منظور از قوت غالب مردم برای مسافر [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : آیا این‌که قوت غالب شهر مطرح است آیا برای افرادی که برای مدت محدودی در شهر دیگر مسافر می‌باشد محاسبه آن‌ها از قوت غالب شهری که در آن مسافر هستند می‌باشد و یا قوت غالب شهر خود که در آنجا زندگی می‌کند.

پاسخ : ما قوت غالب شخص را ملاک نمی‌دانیم و مخیرند طبق نرخ گندم، برنج یا سایر موارد محاسبه نمایند ولو اینکه قوت غالب آن‌ها چیز دیگری باشد.

حکم زکات فطره افراد در اردوهای چندروزه [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : در مسافرت اردویی مانند اردوی چهل‌روزه به مشهد مقدس در ماه رمضان، فطریه بر عهده مسئول اردو است؟

پاسخ : اگر اردو بانیان خیر داشته باشد باید آن‌ها بدهند و اگر خودشان پول داده‌اند بر عهده خودشان است.

جواز وکالت نان‌خور در پرداخت فطره [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : آیا می‌توان شخص نان‌خور را برای پرداخت زکات فطره وکیل کرد؟

پاسخ : اگر كسى را كه نان‌خور اوست و در شهر ديگر زندگى مى‏كند وكيل نمايد كه از مال او فطره خودش را بپردازد، چنانچه اطمينان و وثوق داشته باشد كه فطره را مى‏دهد كافى است.

وجوب پرداخت فطره از مال حلال [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : چنانچه کسی مخارج زندگی خانواده خود را از مال حرام می‌دهد تکلیف او در مورد زکات فطره آن‌ها چیست؟

پاسخ : هرگاه كسى مخارج عيالاتش را از مال حرام بدهد واجب است فطره آن‌ها را از مال حلال بدهد.

عدم‌کفایت پرداخت نصف صاع از جنس خوب بجاى يک صاع معمولی [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : آیا می‌توان به‌جای پرداخت يك صاع از جنس معمولی، نصف صاع از جنس خوب داد؟

پاسخ : هرگاه به‌جای يك صاع، نصف صاع از جنس خوب بدهد به‌طوری‌که قيمتش به‌اندازه يك صاع جنس معمولى باشد، كافى نيست و اگر آن را به‌قصد قيمت فطره هم بدهد اشكال دارد.

حکم پرداخت زکات فطره از دو جنس متفاوت [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : آیا انسان می‌تواند زکات فطره را از دو جنس متفاوت بپردازد؟

پاسخ : انسان نمى‏تواند نصف صاع را از يك جنس (مثلاً گندم) و نصف صاع را از جنس ديگر (مثلاً جو) بدهد، مگر اين‏كه مخلوط آن دو غذاى معمول آن محل باشد.

حکم پرداخت زکات فطره قبل از وجوب آن [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : پرداخت زکات فطره قبل از وجوب آنچه حکمی دارد؟

پاسخ : زكات فطره را نمى‏توان قبل از ماه رمضان داد و اگر بدهد بايد روز عيد فطر اعاده كند، همچنين احتياط واجب آن است كه در ماه مبارك رمضان هم ندهد، ولى اگر پيش از ماه رمضان يا در ماه رمضان چيزى را به فقير قرض دهد و بعدازآنکه فطره بر او واجب شد طلب خود را به‌جای فطره حساب كند مانعى ندارد.

حکم پرداخت پول به‌جای جنس در زکات فطره [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : آیا در زکات فطره می‌توان به‌جای جنس گندم، پول آن را پرداخت کرد؟

پاسخ : در زكات فطره مى‏توان به‌جای جنس، پول داد، مثلاً حساب مى‏كند قيمت يك من گندم چه اندازه است؛ پول آن را به همين عنوان به فقير مى‏دهد، ولى بايد توجّه داشت ملاك، قيمت خرده‌فروشی در بازار آزاد است نه قيمت عمده‌فروشی و نرخ رسمى و به تعبير ديگر بايد پولى بدهد كه فقير اگر بخواهد بتواند با آن همان جنس را از بازار بخرد.

لزوم خالص بودن زکات فطریّه [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : اگر زکات فطره ناخالص باشد و با خاک یا چیز دیگری مخلوط شود اشکالی دارد؟

پاسخ : گندم يا چيز ديگرى را كه براى فطره مى‏دهند بايد مخلوط با خاك و اشياء ديگر نباشد، مگر اين‏كه به‌قدری كم باشد كه به‌حساب نيايد.

لزوم سالم بودن زکات فطره [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : آیا زکات فطریه را می‌توان از جنس معیوب داد؟

پاسخ : زكات فطره را از جنس معيوب نمى‏توان داد، ولى اگر جايى باشد كه آن جنس خوراك غالب آن‌ها محسوب می‌شود اشكال ندارد.

عدم لزوم هم‌جنس بودن زکات فطره که به چند نفر داده می‌شود [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : آیا كسى كه زكات فطره چند نفر را می‌دهد باید همه را از یک جنس بدهد؟

پاسخ : كسى كه زكات فطره چند نفر را مى‏دهد لازم نيست همه را از يك جنس بدهد و می‌تواند (مثلاً) براى بعضى گندم و براى بعضى جو بدهد.

وظیفه شخص در صورت نپرداختن فطریه در زمان وجوب [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : اگر انسان زمانی که زکات فطریه واجب شده، آن را نپردازد و حتی آن را کنار نگذارد وظیفه او چیست؟

پاسخ : اگر موقعى كه دادن زكات فطره واجب است فطره را ندهد و كنار هم نگذارد احتياط مستحب آن است كه بعداً به نيّت «ما فى‏الذّمّه» يعنى بدون اين‏كه قصد ادا و قضا كند فطره را بدهد.

حکم تعویض مال فطریّه [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : آیا می‌توان مالی را که به‌عنوان فطریه کنار گذاشته‌شده، با مال دیگر تعویض کرد؟

پاسخ : مالى را كه به‌قصد فطره كنار گذارده، نمى‏تواند آن را با مال ديگرى عوض كند، بلكه بايد همان را براى فطره بدهد.

وظیفه شخص در صورت از بین رفتن زکات فطریه [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : اگر مالی که به‌عنوان فطریه کنار گذاشته‌ایم از بین برود تکلیف ما چیست؟

پاسخ : هرگاه مالى را كه براى فطره كنار گذاشته از بين برود، چنانچه دسترسى به فقير داشته و كوتاهى كرده بايد عوض آن را بدهد و اگر دسترسى نداشته و در حفظ آن نيز كوتاهى نكرده چيزى بر او نيست.

حکم نیّت زکات فطره کردن مقداری از مال که ارزش آن از فطریه بیشتر است [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : اگر انسان به مقداری از مالی که ارزش آن از فطریه بیشتر است نیّت فطره کند چه حکمی دارد؟

پاسخ : هرگاه انسان مالى اعم از پول یا کالا دارد كه قيمتش از فطره بيشتر است چنانچه نيّت كند كه مقدارى از آن مال براى فطره است اشكال دارد.

حکم پرداخت زکات فطره توسط فرزند [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : من دانشجویی هستم که هرسال دو سه ماه تابستان را کار می‌کنم برای رفع حاجت تحصیلی (خانواده‌ام فقیر می‌باشد) و مقداری از درآمدم را به خانواده‌ام می‌دهم آیا من باید زکات فطره خانواده‌ام را بدهم؟ آیا من زکات فطره خودم را می‌توانم به خانواده خودم بدهم؟

پاسخ : 1- زکات فطره بر شما لازم نیست.) زیرا فقیر می‌باشند و غنی نمی‌باشند). 2- در صورت دادن زکات فطره به آن نسبت که هزینه‌های خانواده را می‌دهید باید در زکات فطره سهیم باشید. 3- جایز نیست زکات فطره را به خانواده بدهید.) زیرا والدین واجب النفقه می‌باشند).

وظیفه شخص در صورت تعویض فطریّه [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : اگر کسی پولی را بابت زکات فطره کنار گذارد امّا در هنگام پرداخت، معادل آن را از دو برگ اسکناس دیگر بپردازد؛ تکلیف شخص نسبت به پول کنار گذاشته‌شده چیست؟

پاسخ : احتیاط واجب آن است که آن پول را هم به‌عنوان زکات فطره بپردازد

علت تفاوت قیمت فطریّه و کفاره با توجه به مقدار وزنی [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : با توجه به این‌که مقدار فطریه 4 برابر مقدار کفاره ازنظر وزن می‌باشد ولی این تفاوت در قیمت اعلامی از طرف دفتر معظم له مراعات نشده علت این امر چیست؟

پاسخ : در آيات مختلف قرآن که در مورد کفّاره است، اشاره به اطعام شده، مانند کفّاره قسم که مي¬فرمايد { إِطْعامُ عَشَرَةِ مَساکینَ مِنْ أَوْسَطِ ما تُطْعِمُونَ أَهْلیکُمْ } (المائدة، 89) که هم اطعام است و هم «من أوسط ما تطعمون» يعني يک غذاي متوسط؛ و همچنين در مورد کفّاره ظِهار که مي¬فرمايد:{فَإِطْعامُ سِتِّینَ مِسْکِیناً}(المجادلة،4) و يا کفّاره روزه: { وَ عَلَى الَّذینَ یُطیقُونَهُ فِدْیَةٌ طَعامُ مِسْکینٍ } (البقرة، 184) و غير این‌ها. لذا بايد با مبلغ کفّاره بتوان غذاي متوسطي تهيه کرد؛ و با در نظر گرفتن این امر قیمت اعلامی محاسبه‌شده است و اطعام موردنظر در آیه امکان‌پذیر می‌گردد مخصوصاً درصورتی‌که چند نفر باشند ولي در فطريه «صاع مِن طعام» (وسایل الشيعة، ج 9، باب آن الواجب في الفطرة...، ص 339، ‌رقم 12176) است که طعام در لغت عرب معمولاً به گندم گفته می‌شود و چون در فطريه به «صاع مِن طعام» تعبير کرده ما به همان مقدار اکتفا کرده و عمل می‌کنیم.

حکم پرداخت زکات فطره از طرف امام زمان عجّل الله تعالى فرجه الشّریف [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : آیا پرداخت زکات فطره از طرف حضرت ولی‌عصر عجّل الله تعالى فرجه الشّریف امر صحیحی می‌باشد؟

پاسخ : دادن فطره براى آن حضرت مفهوم صحیحى ندارد؛ بهتر آن است که براى سلامتى و تعجیل در ظهور پرنور ایشان هر مقدار می‌خواهند صدقه بدهند.

حکم واریز پول زکات فطره به‌حساب بانکی [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : اگر پول به‌حساب بانکی فلان مستحق زکات فطره واریز شود یا به کمیته امداد داده شود و در این صورت عین مال از بین می‌رود این کار چه حکمی دارد؟

پاسخ : در این موارد اشکالی ندارد.

جواز واریز پول فطره از حساب بانکی وکیل [متفرقه زکات فطره ]

پرسش : کسی که وکیل در پرداخت فطریه می‌باشد؛ با توجه به در دسترس نبودن فقیر، می‌تواند از حساب خود به‌حساب فقیر واریز کرده و فطریه دریافت شده را مصرف کند؟

پاسخ : در فرض سؤال، مانعی ندارد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی