سؤال 176ـ در بین مهاجرین افغانستان مرسوم است که هرگاه یکى از بستگانشان فوت مى کند، عدّه زیادى از اقوام و دوستان بعد از کفن و دفن میّت، همه در منزل یا مسجدى که از طرف صاحبان مصیبت مهیّا شده، گرد آمده غذاى ظهر یا شب را صرف مى کنند، و بعد از آن منزل صاحب عزا تا چهل روز محلّ رفت آمد مردم قرار مى گیرد. خانواده مصیبت دیده، از دست رفتن عزیزش را فراموش کرده به مهماندارى مشغول مى شود، اگر خودش پول نداشته باشد، باید از مردم قرض کند تا آبرویش حفظ شود. در مدّت یاد شده بیش از یک میلیون و دویست هزار تومان خرج مى شود. همچنین اگر شخصى در افغانستان فوت کند تمام مصارف کفن و دفن و مستحبات در آن جا انجام مى شود و بستگانش در جمهورى اسلامى ایران بلافاصله مراسم ختم برگزار نموده، و مصارف سرسام آورى هزینه مى کنند، و به مدّت یک هفته یا بیشتر رفت و آمد برقرار مى باشد. لطفاً بفرمایید حکم این گونه مراسم و هزینه ها چیست؟
جواب: آنچه از مصارف بى رویّه ـ که در بالا نوشته اید. و تحمیل بر صاحب عزا مى شود ـ شرعاً حرام است. برادران و خواهران افغانى باید هر چه زودتر این رسم غیر مشروع را ترک کنند، تا خدا از آنان راضى گردد; ولى خیرات و مبرّات براى اموات در حدّ محدود و معقول، و به دور از هر گونه اسراف و تحمیل، مانعى ندارد.
سؤال 177ـ هنگامى که کسى از دنیا مى رود، بستگان میّت به افرادى که در مراسم جمع شده اند، مى گویند: «اگر کسى حقّى بر گردن میّت دارد، معاف بدارد، و او را ببخشد» همه حضّار در جواب مى گویند: «هزار هزار بار بخشیدیم» آیا ذمّه میّت ساقط مى شود؟
جواب: هرگاه صاحب حقّ از صمیم دل گذشت کند، ذمّه میّت برى مى شود; ولى اگر بستگان میّت مى دانند که صاحب حقّ در اثر حیا یا اجبار چنین گفته، باید رضایت او را تحصیل کنند.
سؤال 178ـ پدر بنده متأسّفانه دارفانى را وداع نموده است. لطفاً بفرمایید علاوه بر مراسم متداول عزادارى، بهترین عملى که مى توانم براى شادى روح ایشان انجام دهم چیست؟
جواب: جستجو کنید اگر دیونى به مردم دارد قبل از هر چیز دین او را بپردازید، و اگر واجباتى از او فوت شده قضا کنید، و تا مى توانید براى او صدقات و خیرات دهید; یعنى به مردم نیازمند به نیّت پدرتان کمک کنید.
سؤال 179ـ اخیراً در برخى از مناطق رسم شده که بستگان متوفّى به جاى برگزارى مراسم عزادارى و فاتحه، پول آن را هزینه امور خیریّه مى کنند. به نظر مى رسد با توسعه این تفکّر، مردم و میّت از برکات مجالس مذکور که آشنایى با معارف دین و تذکّر و تنبیه و به یاد جهان آخرت افتادن، همدردى با صاحبان عزا، و قرائت فاتحه و قرآن براى میّت، و ذکر توسّل و مانند آن است، محروم مى شوند. با توجّه به این مطلب، کدام یک اولویّت دارد؟
جواب: بهتر است مجلس ساده اى بگیرند، و هزینه هاى اضافى را صرف کارهاى خیر کنند.
سؤال 180ـ در سفرى که به یکى از شهرهاى استان خوزستان داشتم، در مجلس فاتحه جوانى که قبل از ازدواج مرحوم شده بود شرکت کردم. هنگامى که براى قرائت فاتحه به سر مزارش حاضر شدیم، در کمال بهت و ناباورى شاهد اجراى موسیقى محلّى و حرکاتى شبیه رقص توسّط برخى زنان و مردان گشتم، و لهذا سریعاً محل را ترک کردم. نظر حضرتعالى در مورد این مراسم چیست؟
جواب: این گونه کارها جایز نیست، و دور از شأن افراد با ایمان است، و سبب آزار روح میّت مى شود.
