سؤال 497ـ اخیراً در محافل مختلف سخن از این است که جنابعالى سیگار را تحریم کرده اید، مایل بودیم توضیح بیشترى در این زمینه از حضرتعالى بشنویم.
جواب: این جانب از چند سال پیش این فتوا را به صورت مشروط ذکر کرده بودم، و در رساله توضیح المسائل موجود است که: «اگر کشیدن سیگار (و سایر دخانیات) به شهادت اهل اطّلاع ضرر مهمّى داشته باشد حرام است.»
ولى اخیراً با شهادت و گواهى جمعى از پزشکان آگاه، و اساتید متعهّد دانشگاه، و با توجّه به آمارهاى تکان دهنده اى که از مرگ و میر ناشى از سیگار، و بیمارى هاى خطرناکى که از آن نشأت مى گیرد به ما رسیده، ثابت و مسلّم شد که خطرات مهمّ دود سیگار یک واقعیّت است، که حتّى فرزندان افراد سیگارى و معاشران آنها از آن در امان نیستند! لذا فتواى تحریم به طور مطلق را دادیم، و از خدا مى خواهم همه مسلمانان جهان، مخصوصاً جوانان عزیز را که نخستین قربانیان این بلاى خانمان سوز هستند، از شرّ آن حفظ کند، و با هوشیارى تمام مراقب خویش و اطرافیان و دوستان خود باشند. ان شاء الله زنده بمانیم و ببینیم که جامعه ما از لوث وجود این دود آلوده پاک شده است.
در این جا به مناسبت تقاضاى مکرّر فضلا اشاره کوتاهى به مدارک مسأله مى شود:
1ـ قرآن مجید در آیه 195 سوره بقره مى فرماید: (وَلا تُلْقُوا بِایْدیکُمْ اِلَى التَّهْلُکَةِ)طبق آمارهایى که از سوى پزشکان متخصّص اعلام شده، مرگ و میر ناشى از دود سیگار در سال به پنج میلیون نفر مى رسد! و آمار بیمارى هاى خطرناک قلبى و تنفّسى و سرطان ناشى از دود سیگار نیز بسیار بالاست. بنابراین، کشیدن سیگار مصداق إلقاء نفس در تهلکه است.
2ـ قاعده «لاضرر و لاضرار فى الاسلام» مستفاد از روایات متعدّد گرچه شأن ورودش اضرار به دیگران است، ولى مى دانیم شأن ورود مفهوم عام، قاعده را محدود نمى کند، و إضرار به نفس را نیز شامل مى شود.
3ـ در حدیث معروف فقه الرضا(علیه السلام) آمده است: «کُلُّ اَمْر یَکُون فیهِ الْفَسادُ مِمَّا قَدْ نَهَى عَنْهُ … فَحَرامٌ ضارٌّ لِلْجِسْمِ وَ فَسادٌ لِلنَّفْسِ» و در روایت تحف العقول نیز شبیه آن دیده مى شود.
طبق این روایات هر چیزى که ضرر مهمّى براى بدن داشته باشد حرام است. (البتّه ضررهاى جزئى که در همه چیز هست و قابل اجتناب نیست، از آن خارج و منظور ضررهاى کلّى است).
4ـ بعضى عادت به خوردن گِل دارند، که در روایات اسلامى به نوعى وسواس تعبیر شده، و از آن شدیداً نهى شده است. به خاطر این که براى انسان ضرر دارد، در روایتى آمده است: «اِنَّ الطّینَ یُورِثُ السُّقْمَ فى الْجَسَدِ وَ یُهَیِّجُ الدّاءَ (خوردن گل سبب بیمارى و تهییج درد است) لذا مرحوم شهید در کتاب مسالک نخستین دلیل تحریم آن را بما فیه من الاضرار الظاهر للبدن شمرده است، اینها نشان مى دهد که حرمت اشیاى مضرّه از مسلّمات بوده است. حتّى روزه واجب اگر ضرر داشته باشد باید ترک شود، و غسل و وضوى واجب در صورت ضرر تبدیل به تیمّم مى شود.
5ـ از همه اینها گذشته طبق قاعده مسلّم اصولى «کلما حکم به العقل حکم به الشرع» (هر چیزى که عقل قطعى به آن حکم کند، شرع هم به آن حکم خواهد کرد) مسأله حرمت سیگار و انواع دخانیّات در عصر و زمان ما، که زیان هاى مهم آن بر همه دانشمندان ثابت شده، جاى تردید باقى نمى گذارد. فتواى همه مراجع به حرمت مواد مخدّر نیز از همین جا سرچشمه مى گیرد.
