سؤال 455ـ متأسّفانه نوارهاى ویدیوئى محتوى فیلم هاى مبتذل، اعم از موسیقى، آواز، رقص زنان یا مردان، یا زن و مرد، بلکه بالاتر نوارهایى که عمل زناشویى را نمایش مى دهد، به وفور در بازار یافت مى شود! و از طرفى، در بعضى از محافل شایع شده که چون به صورت پخش غیر مستقیم است اشکالى ندارد، یا اگر محرّک نباشد، حرام نیست! لطفاً در این زمینه به سؤالات زیر پاسخ فرمایید:

1ـ خرید و فروش و نگهدارى این نوارها، و نگاه کردن به این فیلمها چه حکمى دارد؟

2ـ آیا بین پخش مستقیم و غیر مستقیم در فرض مزبور تفاوتى است؟

3ـ آیا جمع آورى و از بین بردن آنها واجب است؟ در صورت وجوب، این کار، بر عهده چه کسى است؟

4ـ در صورتى که از شخصى به دلیل خرید، یا فروش، یا نگه دارى، این گونه نوارها، یا دیدن فیلمهاى محتوى آن، به دادگاه شکایت کند، مجازات آن چیست؟

جواب 1 تا 4: خرید و فروش و نگهدارى و نگاه کردن به این گونه فیلمها حرام است; خواه مستقیم باشد یا غیر مستقیم، و بر حاکم شرع لازم است که آنها را جمع آورى کرده و از بین ببرد، و این کار تعزیر دارد.

سؤال 456ـ مدّتى است پیرامون موسیقى تحقیقاتى را آغاز نموده، لکن به مشکلى برخوردم، که تاکنون برایم حلّ نشده است. بنده به لحاظ عقلى نتوانستم خود را قانع کنم، که اسلام مطلق موسیقى را حرام کرده باشد. و اگر چنین است، باید ملاک و معیارى داشته باشد. این بود که به کتب فقهى و فتاواى بعضى از علماى بزرگوار مراجعه نمودم. متوجّه شدم که در مورد حرمت موسیقى، اختلاف نظر وجود دارد. از ظاهر عبارت شیخ در مکاسب به دست مى آید، که ایشان موضوع حرمت را لهو مى داند; امّا بعضى از بزرگواران، خصوصاً امام راحل(قدس سره)طرب را معیار آن ذکر مى کنند. با توجّه به مطالب بالا، خواهشمند است بیان فرمایید: آیا حرمت موسیقى به خاطر مطرب بودن است، که بر اثر مرور زمان (مثل شطرنج) تغییر پیدا کرده و تبدیل به لهو شده است؟ یا از همان ابتدا موضوع و عنوان حرمت موسیقى، لهو بوده و هست؟ در این صورت نظر علماى بزرگوار مبنى بر مطرب بودن را چطور توجیه مى کنید؟

جواب: بعید نیست آنچه فقها و مراجع در این زمینه مى گویند، غالباً به یک ریشه بازگردد، هر چند اختلافى در الفاظ آنها وجود دارد. و آن همان است که ما قبلا گفته ایم: آهنگهایى وجود دارد که در مجالس فساد نواخته مى شود، و در کنار آن غالباً هرزگى هاى دیگر وجود دارد. آهنگهایى که گاهى از آن به موسیقى مبتذل، و گاه فسادانگیز، و گاه مطرب، تعبیر مى شود. این آهنگها هر جا، و با هر محتوایى باشد، حرام است; ولى آهنگهاى دیگرى هست که چنین نیست. مانند آهنگهاى معروفى که اشعار مختلف مذهبى، مرثیه ها و موزیکهاى نظامى و ورزشى با آن نواخته مى شود، اینها حرام نیست; چرا که در تعریف قسم اوّل نمى گنجد.البتّه مصادیق مشکوکى هم وجود دارد که به درستى شناخته نمى شود، که آیا از قسم اوّل است، یا از قسم دوّم؟ و نظر به این که در شبهات تحریمیّه مصداقیّه اصل بر برائت مى باشد، در مصادیق مشکوک برائت جارى مى شود.

سؤال 457ـ گفته مى شود: «گوش دادن به دو نوع از موسیقى شرعاً اشکال دارد; صداى زن، و دیگرى آهنگ مطرب; یعنى آهنگى که انسان را از حالت طبیعى خارج مى سازد.

الف) در خصوص مورد اوّل; یعنى گوش دادن مرد به آواز زن مشکلى نیست، ولى آیا گوش دادن آواز زن براى زن هم حرام است؟

ب) در مورد دوّم باید بگویم که هیچ گونه آهنگى نمى تواند مرا از حالت طبیعى خارج سازد. گوش دادن به نوار موسیقى، چه با کلام و چه بى کلام، چه غمگین و چه غیر غمگین، براى من چه حکمى دارد؟

جواب الف: چنانچه آهنگ و صدا مناسب مجالس لهو و فساد باشد، براى زنان هم جایز نیست.

جواب ب: معیار، افراد و اشخاص نیستند، بلکه کلیّه آهنگهاى متناسب با مجالس لهو و فساد براى همه حرام است، خواه انسان را از حالت طبیعى بیرون ببرد یا نبرد.

جواب: تمام اینها حرام است.

سؤال 459ـ استفاده از نوارهاى تصویرى مبتذل و مستهجن توسّط زن و شوهر، جهت تهییج قوّه شهویّه، بدون این که مفاسد دیگرى بر آن مترتّب گردد چه حکمى دارد؟ آیا کسى که این گونه نوارها را به منظور فوق نگهدارى مى کند، قابل تعزیر است؟

جواب: اشکال دارد و قابل تعزیر است; ولى در مرحله اوّل در این گونه موارد در مقام تعزیر باید به اخطارهاى لفظى قناعت کرد.

سؤال 460ـ لطفاً در مورد موسیقى به سؤالات زیر پاسخ دهید:

1ـ آیا موسیقى اصالتاً موضوع حکم قرار گرفته، یا تابع غنا مى باشد؟

2ـ آیا موضوع عرفى است، یا حدّ خاصّ شرعى دارد؟

3ـ اگر با عرف است، کدام عرف معیار است؟ عرف عامّ، یا عرف مؤمنین، یا موسیقى دانان و آهنگ سازان، یا عرف فقها و مفتیان؟

4ـ لطفاً حدّ و حدود موسیقى مجاز غیر غنایى را بیان نمایید. آیا این حدود در مورد موسیقى هاى محلّى و سنّتى است، یا در مورد موسیقى هاى خارجى و به خصوص کلاسیک هم موضوعیّت دارد؟

5ـ نقش طرب در تحقّق موسیقى حرام چگونه است؟

جواب: پاسخ تمام سؤالات شما به شرح زیر است: کلّیّه صداها و آهنگهایى که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام، و غیر آن حلال است، و تشخیص آن با مراجعه به اهل عرف خواهد بود. و امّا آلات و ابزار موسیقى، آنچه مربوط به موسیقى حرام است، یعنى غالباً با آن موسیقى حرام نواخته مى شود، تولید و خرید و فروش و ارائه تصویر آن در وسایل ارتباط جمعى حرام مى باشد. ولى آلات مشترکه، یا آنچه غالباً موسیقى حلال با آن نواخته مى شود، در جهات فوق اشکالى ندارد.

سؤال 461ـ متأسّفانه در یکى دو سال اخیر، عدّه اى براى عروسى فرزندان خود از افرادى به نام «مُطرِب» که داراى ابزار و آلات موسیقى بوده، و در عروسى ها ضمن آواز خواندن به رقص و پایکوبى نیز مى پردازند، دعوت به عمل مى آورند! با توجّه به آثار منفى حضور مطربان، دعوت از چنین افرادى و پول دادن به آنها شرعاً چه حکمى دارد؟

جواب: دعوت کردن از مطرب حرام است، و پول دادن به آنها گناه دیگرى است. علاقه مندان به اسلام و شیعیان اهل بیت اطهار(علیهم السلام) بایستى از این اعمال پرهیز کنند.

سؤال 462ـ با توجّه به گسترش موسیقى در جامعه، خصوصاً در بین جوانان، حکم موارد ذیل را از نظر شرعى بیان فرمایید:

الف) با توجّه به این که اکثر آلات موسیقى کاربردهاى مشترک بین حلال و حرام دارند، حکم خرید، فروش، نگهدارى، آموزش، یادگیرى و استفاده از آنها چیست؟

ب) آیا تعریف غنا از نظر شرعى بر آوازه خوانى هاى رایج، که یک فرد متن شعر یا نثر را با آواز خوش مى خواند قابل تطبیق است؟ آیا محتواى متن هم دخالتى در حکم شرعى دارد؟

ج) مجلس حرام به چه مجلسى گفته مى شود؟ آیا هدف و انگیزه برگزار کنندگان و شرکت کنندگان در تعیین مصداق دخالت دارد؟ یا صِرف وقوع عمل حرام در مجلسى، آن را تبدیل به مجلس حرام مى کند؟

د) با توجّه به حکم مسأله فوق، منظور از مناسبت آهنگ یا غنا با مجلس حرام، آیا اختصاص آن صرفاً به مجلس حرام است (یعنى این آهنگ فقط در این گونه مجالس نواخته مى شود) یا به صرف نواختن آهنگ در مجلس حرام، مناسبت با مجلس حرام تحقق پیدا مى کند؟

جواب الف تا د: کلیّه صداها و آهنگهایى که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام، و غیر آن حلال است، و تشخیص آن با مراجعه به اهل عرف خواهد بود. منظور از مناسبت با مجلس لهو و فساد آن است که این گونه آهنگ ها، صرف نظر از محتوا، غالباً در آن گونه مجالس نواخته مى شود و نیّت تشکیل دهندگان در آن تأثیر ندارد، و منظور از آلات مشترکه آلاتى است که به طور گسترده هم در مجالس حرام و هم در مجالس حلال از آن استفاده مى شود.

سؤال 463ـ آیا حکم جواز غنا در مجلس زفاف و عروسى، در مجلس شب عقد نیز جارى است؟

جواب: تفاوتى بین شب عقد و عروسى و سایر شبها نیست، و آهنگها و موسیقى هاى مناسب مجالس لهو و فساد، در هر حال حرام است.

سؤال 464ـ نظر به ابهامات و پرسشهایى که در خصوص چگونگى مواجه افکار عمومى با موسیقى و آواز زنان مطرح است، سؤالات ذیل تقدیم حضور مى گردد.

1ـ اجراى آواز بانوان به صورت تک خوانى و هم آوایى چه حکمى دارد؟

2ـ پرداختن زنان به موسیقى و آواز تا چه حد مجاز مى باشد؟

3ـ آواز بانوان به چه نحوى و در چه مکانهایى مجاز مى باشد؟

4ـ آیا پخش و انتشار موسیقى و آواز بانوان مجاز است؟

جواب 1 تا آخر: کلیّه آهنگها و صداهایى که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام، و غیر آن جایز است، و فرقى در این قسمت میان مرد و زن نیست، ولى خوانندگى نوع مباح براى زنان در صورتى جایز است که مجلس مخصوص به جنس خودشان باشد. خواه دسته جمعى بخوانند، یا به تنهایى. جوانان عزیز باید توجّه داشته باشند که سیل تهاجم فرهنگى غرب نباید ما را مرعوب سازد، و تصوّر کنیم ما باید خود و احکام دین خود را بر فرهنگ آنها تطبیق دهیم; زیرا فرهنگ غرب گام به گام جوانان را به سوى ابتذال کامل پیش مى برد، و آنها را از درون تهى مى سازد، و به این ترتیب هر گونه مانع را که بر سر راه مطامع آنهاست بر مى دارد.