سؤال 1311ـ در مواردى که قصاص قاتل، مشروط به ردّ فاضل دیه از سوى اولیاى دم است، سؤالاتى مطرح مى شود. لطفاً پاسخ فرمایید:

1ـ فاضل دیه حقّ چه کسى است؟ قاتل یا ورثه وى؟

جواب: فاضل دیه حقّ قاتل است، و از او به ورثه مى رسد.

2ـ در صورتى که حقّ قاتل باشد، آیا مى تواند از حقّ خویش گذشت کند؟

جواب: آرى مى تواند گذشت کند.

3ـ آیا انگیزه قاتل در حکم فوق تأثیرى دارد؟ مثلا اگر انگیزه قاتل محروم کردن ورثه از دیه، یا خروج از بلا تکلیفى و نجات از زندان باشد، (به هنگامى که اولیاى دم به دلیل اعسار، قادر به پرداخت فاضل دیه نیستند، و از طرف دیگر نه حاضر به دریافت دیه هستند، و نه قاتل را عفو مى کنند.) آیا عفو در همه موارد صحیح است؟

جواب: انگیزه ها تفاوت نمى کند، و معیار عفو است.

سؤال 1312ـ اگر مقتول دیونى داشته، و براى پرداخت آن هیچ مالى غیر از دیه نداشته باشد، و اولیاى دم مجنىّ علیه به خاطر این که پولى گیر طلبکاران نیاید، یا به هر دلیل دیگر دیه را ببخشند، آیا طلبکاران مى توانند دعوایى طرح نموده، و به عنوان شخص ثالث وارد دعوى شده، و دیون خود را مطالبه کنند؟

جواب: مطالبات میّت بر هر چیز مقدّم است، و اولیاى دم در فرض مسأله حقّ بخشش ندارند.

سؤال 1313ـ به منظور قصاص قاتل دخترم، مبلغ 000/000/32 ریال (فاضل دیه) در وجه قاتل، و مبلغ 670/666/26 ریال بابت 65 دیه یک زن نیز به عنوان سهم الدیّه صغیر به حساب دادگسترى واریز نمودم، تا قاتل به قصاص رسید. از طرفى ضمن توافق شفاهى با قاتل، قرار شد ایشان از بابت بدهى دیه فرزندان مقتول (پسر و دختر) که ثلث آن به اینجانب مى رسد، و برابر فاضل دیه مى باشد، از سهم الدیّه خود به نفع اینجانب گذشت نماید. در حضور قاضى و مسؤولین اجراى احکام قضایى، قاتل قبل از قصاص با خط خود نوشت: «اینجانب محکوم به قصاص، از حقّ سهم الدیّه خودم نسبت به ولىّ دم خانم... گذشت مى نمایم.» و قاضى و مسؤولین اجراى احکام زیر آن نامه را تأیید نمودند. اکنون سؤال این است: آیا کلّ مبلغ فاضل دیه، که آن مرحوم به نفع اینجانب گذشت نموده، به اینجانب تعلّق مى گیرد؟ لازم به ذکر است که ورثه قاتل فقط یک فرزند صغیر و مادر او مى باشند.

جواب: آنچه را قاتل به عنوان بدهى به شما (از بابت دیه فرزندان) گذشت کرده به شما مى رسد، و شخص دیگرى در آن حق ندارد.

سؤال 1314ـ آیا جدّ پدرى، یا وصىّ، یا قیّم صغار، هر چند مادر آنها باشد، حق دارد سهم الدیه صغار تحت کفالت خود را به کمتر از دیه شرعى با جانى مصالحه کند، یا به طور کلّى آن را عفو نماید؟

جواب: جدّ پدرى، یا وصىّ، یا قیّم، حق ندارند دیه صغیر را ببخشند، یا به کمتر از مقدار شرعى مصالحه کنند. مگر این که مصلحت خاصّى در آن جا حاکم باشد، و منفعت صغیر ایجاب کند.