سؤال 249ـ چرا نماز و روزه شخص مسافر شکسته است؟

جواب: شکسته بودن نماز و روزه شخص مسافر در واقع یک لطف الهى در برابر مشکلات سفر است. و معیار، مشکلات سفرِ نوعِ مردم مى باشد، نه فرد فرد آنها.

سؤال 250ـ همان گونه که مستحضرید، در حال حاضر، شکار به منظور ارتزاق جز در برخى مناطق کشور، مثل بخشهایى از شمال و حاشیه دریاهاى جنوب، صورت نمى گیرد، و تقریباً غالب شکارها توسّط افراد متموّل، و به عنوان تفریح و تفرّج، و از روى تفنّن است. شکار جانوران وحشى در فرضهاى فوق شرعاً چه حکمى دارد؟

جواب: در صورتى که شکار براى نیاز زندگى یا براى کسب و کار باشد، و طبق ضوابط صورت گیرد، شرعاً جایز است. ولى شکار کردن به عنوان تفریح و خوشگذرانى ـ هر چند گوشت آن را مصرف کنند ـ شرعاً حرام است، و لذا، در چنان سفرى به عنوان سفر حرام نماز و روزه تمام خواهد بود.

سؤال 251ـ شکار و صید به جهت تفریح و تفنّن، و صدور مجوّز از طرف سازمانهاى مسؤول در این مورد، چه حکمى دارد؟

جواب: جایز نیست.

سؤال 252ـ حکم نماز و روزه دانشجویان، اساتید و معلّمان محترم را در فروض و صورتهاى مختلف بیان فرمایید.

جواب 1: محلّ تحصیل، یا تدریس، اگر براى مدّت قابل ملاحظه اى، مثلا یک سال یا بیشتر، ادامه پیدا کند در حکم وطن است، و نماز و روزه در آن تمام مى باشد، و ماندن ده روز پى در پى در آن شرط نیست.

2ـ کسانى که از وطن خود هفته اى سه روز یا بیشتر به محلّ تحصیل مى روند، و این کار براى مدّت قابل ملاحظه اى (مثلا یک سال یا بیشتر) ادامه دارد، آن محلّ نیز به حکم وطن آنهاست.

3ـ کسانى که یک یا دو روز براى تحصیل به محلّى مى روند و باز مى گردند، نماز و روزه آنها شکسته است.

4ـ هرگاه در ایّام تعطیلى براى انجام کارهاى دیگرى غیر از تحصیل، به محلّ تحصیل برود، همان احکام بالا درباره او جارى مى شود.

5ـ کسانى که همه روزه، یا حدّاقل سه روز در هفته، به محلّ تحصیل یا تدریس مى روند، یعنى صبح به محلّ تحصیل یا تدریس مى روند و عصر باز مى گردند و این کار مدّتى ادامه مى یابد، کثیرالسفر محسوب مى شوند، و نماز و روزه آنها در آن محل و به هنگام رفت و برگشت تمام است.

6ـ کسانى که به مدّت یک ماه یا بیشتر همه روزه به جایى، به اندازه مسافت شرعیّه مى روند و باز مى گردند، حکم کثیرالسّفر را دارند.

7ـ دانشجویان یا معلّمان مشمول بند یک و دو، در صورتى که بخواهند روزه آن روزى که به محلّ تحصیل یا تدریس سفر مى کنند درست باشد، یا باید طورى بروند که قبل از ظهر به محلّ تحصیل یا تدریس برسند، و نیّت روزه کنند، یا بعد از ظهر از وطن خود حرکت کنند، تا روزه آنها مشکلى پیدا نکند.

8 ـ بعد از فراغت از تحصیل یا تدریس و کارهاى مربوط به امتحان و پایان نامه و امثال آن، در صورتى که به آن محلّ بروند، دیگر حکم وطن آنها را ندارد، مگر این که قصد داشته باشند در آن جا اقامت مستمر کنند.

سؤال 253ـ شخصى قصد دارد در عرض 6 ماه یا بیشتر به جاهاى متعدّد براى کار سفر کند. مثلا فرمانده نیروى انتظامى منطقه اى بر حسب ضرورت کارى بایستى به پایگاههاى تابعه تحت فرماندهى خود و حتّى تا آخرین مرز منطقه امنیّتى مربوطه سرکشى و امور امنیّتى را از نزدیک کنترل نماید و هیچ گاه در مرکز ده روز نمى ماند:

الف) آیا چنین شخصى دائم السفر محسوب مى شود؟

جواب: چنین شخصى کثیر السفر است، و نماز و روزه اش تمام است.

ب) اگر از اوّل قصد داشته باشد علاوه بر سفرهاى شغلى، به سفرهاى دیگرى نیز برود، مثل این که به مشهد یا تهران، یا امثال آن سفر کند، آیا حکم دائم السفر را دارد؟

جواب: در سفرهایى غیر از سفر شغلى، نماز و روزه اش شکسته است.

ج) اگر به سفر غیر شغلى برود، آیا بعد از این سفر حکم دائم السفر بودن باقى است؟ حتّى اگر یک سفر دائم السفرى برود، و بعد سفر استثنایى کند، آیا بعد از این سفر استثنایى سفر اوّل دائم السفرى سفر دوّم حساب مى شود؟ بدین معنا که این سفر استثنایى به دائم السفر بودن لطمه نمى زند؟

جواب: اگر آن سفر زیاد طولانى نشود، لطمه اى به کثیرالسفر بودن او نمى زند.

سؤال 254ـ چگونه جایى وطن انسان مى شود؟

جواب: هرگاه کسى قصد داشته باشد براى مدّتى طولانى، مثلا یک سال یا بیشتر، در جایى سکونت کند آن جا در حکم وطن او خواهد بود.

سؤال 255ـ لطفاً در مورد وطن به سؤوالات زیر پاسخ دهید:

الف) کسى که به وطن پدر خود رفت و آمد مى کند (در چند مرحله، ولى در طول سال کمتر از شش ماه در آن جا اقامت دارد) و آن مکان را به عنوان وطن قبول دارد، آیا آن جا وطن او محسوب مى شود؟

ب) کسى که در جایى به دنیا آمده، ولى در آن جا زندگى نکرده، یا کمتر از شش ماه در آن جا بوده، آیا آنجا وطن او محسوب مى شود؟

جواب الف و ب: وطن جایى است که انسان در آن زندگى مستمر دارد، و لااقل هر سال چند ماه در آن جا مى ماند، و بقیّه امورى که ذکر کردید تأثیرى ندارد.

د) کسى که در جایى به دنیا آمده، و چند سال ابتدایى عمر در آن جا زندگى نموده، و از آنجا به شهر دیگرى مهاجرت کرده، و از وطنش اعراض نکرده، و در صورت امکان براى زندگى به آن جا باز خواهد گشت، (هر سال در تابستان مدّتى به آن جا مى رود) حکم نماز و روزه او چگونه مى باشد؟

جواب: در صورتى که قصد داشته باشد در آینده نه چندان دور (مثلا در چند سال دیگر) براى سکونت مستمر به آن جا بازگردد، اعراض حاصل نشده و نماز و روزه اش در آن جا تمام است. در غیر این صورت، نمازش شکسته است.

هـ) آیا همسر و فرزندان هم در مسائل و احکام، مثل مرجع تقلید، وطن و اعراض از وطن، تابع پدر خانواده مى باشند؟

جواب: در مسأله تقلید تابع نیستند و در وطن و اعراض هرگاه با پدر زندگى مى کنند و موافق نظرات او هستند تابع محسوب مى شوند.

و) آیا داشتن ملک و املاک شخصى، یا پدرى تأثیرى در حکم وطن دارد؟

جواب: تأثیرى ندارد.

سؤال 256ـ کسانى که براى مأموریّت محدود (دو تا پنج سال) به جدّه مى آیند و گاه و بیگاه به خارج از حد مسافرت مى کنند، نمازشان تمام است یا قصر؟

جواب: نماز و روزه آنها در جدّه تمام و در سفرهاى خارج از حدّ مسافت شرعى شکسته است.

سؤال 257ـ با توجّه به مسئله فوق، اگر در هفته یک بار به مکّه مکرّمه یا مدینه منوّره سفر کنند، کثیرالسفر محسوب مى شوند؟

جواب: به این مقدار کثیرالسفر نمى شوند; ولى همان طور که مى دانید در تمام مکّه و مدینه مخیّر هستند نماز را تمام بخوانند.