سؤال 1117ـ فردى عمداً چشم کسى را از بین برده، و طبق شهادت شهود و تحقیق از طرفین، موضوع پرونده از موارد قصاص تشخیص داده شده است. ولى جانى قبل از صدور حکم تقاضاى تبدیل قصاص به دیه را نموده، و مجنىّ علیه نیز موافقت کرده، و حکم به دیه صادر شده، ولى بعد از قطعى شدن حکم دادگاه بدوى و تجدید نظر، محکوم علیه مدّعى اعسار شده است. لطفاً بفرمایید:

1ـ آیا تقاضاى اعسار با توجّه به این که قصاص با درخواست مصدوم به دیه تبدیل شده، قابل رسیدگى است؟

2ـ اگر موافقت مجنىّ علیه مشروط به پرداخت دیه بوده، چه حکمى دارد؟

3ـ اگر بدون شرط قبول کرده چگونه است؟

4ـ اگر تقاضاى تبدیل به دیه از طرف مجنىّ علیه بوده و جانى موافقت کرده باشد چه حکمى دارد؟

جواب 1 تا 4: در صورتى که شرایط شخص جانى تغییر نکرده، ادّعاى اعسار از او پذیرفته نیست; ولى اگر شرایط عوض شده، مثلا در این اثنا ضرر و زیان مهمّى به او رسیده، این ادّعا با شهادت شهود از او پذیرفته مى شود.

سؤال 1118ـ آیا محکومین به اعدام یا قطع عضو مى توانند (قبل از اجراى حکم) اعضاى بدن خود را به فروش رسانده، یا اهدا کنند؟

جواب: در صورتى که منافع عقلایى براى پیوند بر آن مترتّب باشد، اشکالى ندارد.

سؤال 1119ـ هرگاه مجرم محکوم به قصاص اعدام شود، آیا ولى دم مى تواند مثلا کلیه یا سایر جوارح او را مجاناً به دست آورد، چون او صاحب حق در مقابل متّهم مى باشد؟

جواب: ولىّ دم حقّى در آن ندارد.

سؤال 1120ـ در صورت علم اجمالى به وجود قاتل در بین افراد محدود و معیّن، بفرمایید:

1ـ آیا قاضى مى تواند براى تعیین قاتل و اجراى قصاص از قرعه استفاده کند؟

جواب: قرعه در ابواب قصاص و حدود جارى نمى شود.

2ـ در صورت منفى بودن پاسخ و لزوم پرداخت دیه، چه کسى باید دیه را بپردازد؟ نحوه پرداخت آن چگونه خواهد بود؟

جواب: دیه در میان همه آنها به طور مساوى تقسیم مى شود.