سؤال 211ـ امام جماعتى از منزل موقوفه مسجد در طول سالیان حضورش در آن مسجد، استفاده نموده است، در حالى که خود، صاحب منزل شخصى مى باشد. آیا مى تواند پس از ترکِ منزلِ مسجد، و انتقال به منزل شخصى خویش، این منزل موقوفه را به شخص ثالثى اجاره داده و خود، مال الاجاره را تملّک کند؟
جواب: چنانچه منزل براى سکونت امام جماعت مسجد ساخته شده، اجاره آن جائز نیست; مگر آن که امام جماعت از آن استفاده نکند و بلا مصرف بماند; در این صورت مى توان آن را اجاره داد و مال الاجاره آن را صرف نیازهاى مسجد کرد، و اگر امام جماعت ناچار است در جاى دیگرى خانه اجاره کند، مى توان مال الاجاره آن خانه را از این وجه پرداخت کرد; ولى در صورتى که منزل ملکى داشته باشد، مال الاجاره به او تعلّق نمى گیرد.
سؤال 212ـ براى بهبود عبور و مرور بر اساس طرح تفصیلى شهر، شهردارىِ محلّ، اصرار بر عقب نشینى دیوار قبلى شبستان مسجد ـ در حدود نیم متر ـ دارد، در این مورد چه مى فرمایید؟
جواب: تا مجبور نشوید، عقب نشینى نکنید.
سؤال 213ـ مسجدى در محلّه ما وجود دارد که سابقاً حمّامى در جلوى آن قرار داشت، و بین حمّام و مسجد، کوچه اى فاصله شده بود. بر اثر مخروبه شدن حمّام و توسعه خیابان و احداث میدان، حمّام جزء خیابان شده و کوچه، جلوى مسجد و کنار میدان قرار گرفته است. از آنجا که این کوچه فعلا هیچ استفاده اى جز براى مسجد ندارد، قرار شد در صورت مجاز بودن، جهت نما و کفشدارى مسجد از آن استفاده شود. زمین مذکور متعلّق به افرادى است که به جهت خروج از کشور، یا عدم حیات مالکین اصلى و تعدّد ورثه تحصیل رضایت همگى آنها میسّر نیست. از طرفى زمین مسجد و حمّام سابق و کوچه، با رضایت خودشان و براى استفاده عموم ساخته شده بود. با توجّه به شرح بالا، الحاق کوچه به مسجد چه حکمى دارد؟
جواب: در صورتى که کوچه مزبور در حال حاضر هیچ استفاده اى براى عبور و مرور ندارد و میدان و خیابان، مشکل عبور و مرور را کاملا حلّ مى کند، و همان طور که نوشته اید، تنها فایده کوچه سابق این است که براى مسجد مورد استفاده قرار گیرد، در چنین شرایطى مانعى ندارد که از آن به نفع مسجد استفاده کنند.
سؤال 214ـ شخصى گوشه اى از ملک خود را براى عبادت برگزیده، و حجره اى در آن ساخته، و در آن جا به عبادت مى پردازد. به تدریج همسایگان او نیز در حال حیاتش در آن محل نماز مى خوانند. مردم بعد از وفات شخص مذکور، حجره اش را خراب کرده، و آن را به صورت مسجد در مى آورند. ولى ورثه نه قبلا راضى به این کار بوده، و نه اکنون راضى هستند، بلکه آن زمین را غصبى اعلان کرده اند، امّا مردم به حرف آنها اعتنایى ننموده، و نمازشان را در آن جا به جا مى آورند. حکم چنین مسجدى، و نمازهایى که در ظرف بیست سال در آن خوانده شده چیست؟
جواب: هرگاه وقف آن محل براى مسجد ثابت نشود، و مالک وصیّتى هم نکرده باشد، اقامه نماز در آن جا بدون رضایت ورثه جایز نیست.
سؤال 215ـ اگر زمینى غصبى به مرور ایّام به صورت مسجد درآمده باشد، آیا مى توان بالاى آن، طبقات دیگرى ساخت؟ مثلا در طبقه اوّل ساختمان مسکونى، و در دوّم کتابخانه عمومى، و در طبقه سوّم درمانگاه ساخت؟
جواب: هرگاه زمین به طور یقین غصبى باشد، هیچ یک از این تصرّفات درست نیست.
سؤال 216ـ عدّه اى گمان مى کنند که خانقاه، خصوصیّت و شرافتى بر سایر امکنه مقدّسه دارد. لذا در آن جا جمع شده، و طلب حاجت نموده، و تبرّک تقسیم مى کنند. نظر جناب عالى چیست؟
جواب: خانقاه از بدعتهاى صوفیّه است، و در اسلام جایگاهى ندارد. از شرکت در مجالس آن خوددارى کنید.
سؤال 217ـ مسجد ما، به علّت قدمت بنا، رو به خرابى است. بدین جهت اهالى مى خواهند ساختمان آن را تجدید بنا کنند. بدین منظور، لازم است زمین مسجد به مقدار پنج متر، خاک بردارى شود، اگر این خاکها دور ریخته شود، اشکال دارد؟
جواب: چنانچه آن مسجد یا مساجد دیگر احتیاجى به آن خاک ندارند، و قابل فروش هم نیست، دور ریختن آن مانعى ندارد.
سؤال 218ـ متولّى مسجد داراى چه مسؤولیّتى است؟ و در قبال مسجد چه وظایفى دارد؟ آیا اداره مسجد و برنامه هاى آن به عهده متولّى است، یا هیئت امناى مسجد این مسؤولیّتها را به عهده دارد؟
جواب: وظیفه متولّى آن است که اگر مسجد موقوفاتى دارد، آنها را حفظ نموده، و صرف مسجد کند، و بقیّه امور مربوط به نمازگزاران است.
جواب: اشکالى ندارد.
سؤال 220ـ با توجّه به وجود متولّى منصوص، افراد خیّر بدون حضور و اجازه ایشان دست به تغییر بنا و ساختمان سازى نموده اند. نمازگزاردن در محلّ جدید مسجد چه حکمى دارد؟
جواب: باید در این گونه موارد با اجازه متولّى محترم کار کنند; ولى اگر برخلاف آن کارى انجام شده، ضررى به نماز خواندن در مسجد و حتّى ساختمانهاى جدید نمى رساند.
